بیماری ام اس چیست؟
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری بالقوه ناتوان کننده مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) است.
در این بیماری، سیستم ایمنی به غلاف محافظ (میلین) که رشته های عصبی را می پوشاند حمله کرده و باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین مغز و بقیه بدن می شود. در نهایت، این بیماری می تواند باعث آسیب دائمی یا زوال اعصاب گردد.
علائم بیماری ام اس
علائم و نشانه های این عارضه بسیار متفاوت است و به میزان آسیب عصبی و اینکه کدام اعصاب تحت تأثیر قرار می گیرند، بستگی دارد.
برخی از افراد مبتلا به ام اس شدید ممکن است توانایی راه رفتن مستقل را از دست بدهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است دوره های طولانی بهبودی را بدون هیچ علامت جدیدی تجربه کنند. در ادامه به بررسی دیگر نشانه های این عارضه می پردازیم:
- بی حسی یا ضعف در یک یا چند اندام که معمولاً در یک سمت بدن در یک زمان رخ می دهد.
- احساس شوک الکتریکی که با حرکات خاص گردن، به ویژه خم شدن گردن به سمت جلو ایجاد می گردد.
- لرزش، عدم هماهنگی یا راه رفتن ناپایدار
- مشکلات بینایی مانند از دست دادن جزئی یا کامل بینایی، معمولاً در یک چشم در یک زمان، اغلب با درد در حین حرکت چشم
- دوبینی طولانی مدت
- تاری دید
- لکنت زبان
- خستگی
- سرگیجه
- سوزن سوزن شدن یا درد در قسمت هایی از بدن
- مشکلات در عملکرد جنسی، روده و مثانه
دوره بیماری ام اس چگونه پیش می رود؟
اکثر افراد مبتلا به ام اس یک دوره بیماری عود کننده و سپس فرودکننده دارند. آن ها دوره هایی از علائم جدید یا عود را تجربه می کنند که در طی روزها یا هفته ها ایجاد می شود و معمولاً تا حدی یا کامل بهبود می یابد.
این شرایط می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.
افزایش جزئی دمای بدن می تواند به طور موقت علائم و نشانه های ام اس را بدتر کند، اما این موارد عود بیماری در نظر گرفته نمی شوند.
بدتر شدن علائم معمولاً شامل مشکلات حرکتی و راه رفتن است.
ام اس چگونه تشخیص داده می شود؟
معمولا متخصص مغز و اعصاب به تشخیص این بیماری می پردازد و برای این کار از اقدامات زیر استفاده می کند:
-
اسکن ام آر آی
استفاده از رنگ کنتراست با MRI به پزشک شما اجازه می دهد تا ضایعات فعال و غیرفعال را در سراسر مغز و نخاع تشخیص دهد. -
توموگرافی انسجام نوری (OCT)
در این آزمایش، تصویری از لایه های عصبی پشت چشم گرفته می شود تا نازک شدن اطراف عصب بینایی بررسی شود. -
آزمایشات خون
پزشکان برای کمک به از بین بردن احتمال سایر بیماری هایی که علائم مشابه دارند، آزمایش خون را تجویز می کنند. -
رد نمونه های مشابه
تشخیص همچنین مستلزم رد سایر شرایطی است که علائم مشابهی دارند. بیماری لایم، لوپوس و بیماری شوگرن تنها چند نمونه هستند.
روش های درمان بیماری مولتیپل اسکلروزیس
در حال حاضر هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، اما روش های درمان بر مدیریت علائم، کاهش عود و کند کردن پیشرفت بیماری متمرکز می باشند. برنامه درمانی شامل موارد زیر می گردد:
-
دارو درمانی
چندین دارو برای درمان طولانی مدت ام‌اس دارای تأییدیه FDA هستند. داروهای تجویز شده برای این بیماری به کند کردن پیشرفت آن کمک کرده و می توانند مانع از ایجاد ضایعات جدید بر روی مغز و نخاع شوند. -
استفاده از استروئیدها
معمولا اگر این بیماری سبب ناتوانی فرد گردد، این نوع داروها نیز برای بیمار تجویز می شوند. این داروها تاثیر بسزایی در کاهش التهاب ایجاد شده در سیستم عصبی دارد. -
توانبخشی فیزیکی
مولتیپل اسکلروزیس می تواند بر عملکرد فیزیکی شما تأثیر بگذارد. تناسب اندام و قوی بودن به شما کمک می کند تا تحرک خود را حفظ کنید. به طور کلی اگر این بیماری سبب کاهش دامنه حرکتی گردد، علاوه بر متخصص مغز و اعصاب، لازم است تا متخصص ارتوپدی با تشخیص و بررسی خود به بهبود دامنه حرکتی بیمار کمک کند. -
مشاوره سلامت روان
مقابله با یک بیماری مزمن می تواند از نظر عاطفی چالش برانگیز باشد و ام اس گاهی اوقات می تواند بر خلق و خو و حافظه تأثیر بگذارد. به همین منظور مشاوره با یک مشاور سلامت روان می تواند در روند این بیماری بسیار موثر باشد.
متخصص ارتوپدی چه کمکی به بیماران مبتلا به MS می کند؟
متخصص ارتوپدی می تواند با استفاده از روش هایی به رفع اسپاسم عضلانی، دفورمیتی های ثابت مفصل و انتقال عضلات برای حرکت بهتر دست و راه رفتن صحیح بیمار کمک کند. جراحی عمدتا برای بیمارانی که دچار خشکی مفصل شدند، مورد استفاده قرار می گیرد که البته در رابطه با بیماران مبتلا به MS، جراحی چندان شایع نیست.
دلیل ابتلا به بیماری ام اس چیست؟
علت مولتیپل اسکلروزیس ناشناخته است. این عارضه نوعی بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می شود که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت های خود حمله می کند.
به طور کلی مشخص نیست که چرا ام اس در برخی افراد ایجاد می شود و در برخی دیگر نه. به نظر می رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مسئول این امر باشند.
عوامل خطر ابتلا به این عارضه کدام اند؟
این عوامل ممکن است خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش دهند:
-
سن
ام اس ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما شروع آن معمولا در حدود 20 تا 40 سالگی رخ می دهد. با این حال، افراد جوان تر و مسن تر می توانند تحت تأثیر قرار گیرند. -
سابقه خانوادگی
اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما مبتلا به ام اس باشد، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید. -
عفونت های خاص
عفونت های خاص ویروس های مختلفی با ام اس مرتبط شده اند، از جمله اپشتین بار، ویروسی که باعث مونونوکلئوز عفونی می شود. -
کمبود سطح ویتامین D
داشتن سطوح پایین ویتامین D و قرار گرفتن کم در معرض نور خورشید با خطر بیشتر ابتلا به ام اس مرتبط است. -
برخی بیماری های خودایمنی
برخی بیماری های خود ایمنی در صورت داشتن سایر اختلالات خودایمنی مانند بیماری تیروئید، کم خونی خطرناک، پسوریازیس، دیابت نوع 1 یا بیماری التهابی روده، خطر ابتلا به ام اس کمی بیشتر است.
عوارض بیماری ام اس
افراد مبتلا به این عارضه نیز ممکن است دچار موارد زیر شوند:
- سفتی یا اسپاسم عضلانی
- فلج، به طور معمول در پاها
- مشکلات مثانه، روده یا عملکرد جنسی
- تغییرات ذهنی، مانند فراموشی یا نوسانات خلقی
- افسردگی
- صرع
چگونه می توان مانع از عود کردن علائم ام اس شد؟
تغییرات سبک زندگی می تواند وضعیت شما را بهبود بخشد و کمک موثری در این زمینه داشته باشد:
-
داشتن یک رژیم غذایی سالم
رژیم غذایی جادویی و خاصی برای ام اس وجود ندارد. کارشناسان یک رژیم غذایی متعادل را توصیه می کنند که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات، غلات کامل، چربی های سالم و پروتئین بدون چربی باشد. همچنین باید مصرف قندهای اضافه شده، چربی های ناسالم و غذاهای فرآوری شده را محدود کنید. -
ورزش منظم
مولتیپل اسکلروزیس می تواند باعث ضعف عضلانی، از دست دادن تعادل و مشکل در راه رفتن شود. تمرینات هوازی، انعطاف پذیری و تمرینات قدرتی برای کمک به قوی نگه داشتن عضلات و حفظ عملکرد بدنی ضروری هستند. -
مدیریت استرس
استرس می تواند عوارض جسمی و روحی داشته و با خواب تداخل کند که می تواند خستگی مرتبط با ام اس را بدتر کند. مهم است که راه هایی برای مدیریت استرس پیدا کنید. برای این کار می توانید از یوگا، مدیتیشن، ورزش، و کار با یک فیزیوتراپیست بهره ببرید. -
سیگار نکشید و مصرف الکل را محدود کنید.
سیگار و الکل با بدتر شدن علائم ام اس مرتبط هستند و می توانند پیشرفت بیماری را تسریع کنند. ترک سیگار به سلامت شما کمک می کند.
سوالات متداول
-
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده هر یک از علائمی که پیش تر بیان کردیم، باید به پزشک مراجعه داشته باشید: -
خانم ها بیشتر دچار این بیماری می شوند یا آقایان؟
به طور معمول زنان حدود 2 الی 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
