آیا این مطلب برای شما مفید است؟
کمر درد یکی از شایع‌ترین دردها در ناحیه ستون فقرات است که دلایل مختلفی دارد. یکی از علت‌های جدی کمر درد، آسیب دیدن مفصل فاست است که علاوه بر کمر، گردن را هم درگیر می‌کند و باعث درد در قسمت گردن می‌شود.
این بیماری چه علائمی دارد؟ روش‌های تشخیص و درمان آن چیست؟ علل ابتلا به آن کدام‌اند؟
اگر می‌خواهید در مورد این عارضه و روش‌های درمان سندرم مفصل فاست بدانید. پس این مقاله را با دقت بخوانید.
مفصل فاست چیست؟
مفاصل فاست، مفاصلی هستند که در پشت مهره‌های کمر به شکل خاصی قرار گرفته‌اند و باعث پایداری ستون فقرات می‌شوند. این مفاصل در نقاطی قرار دارند که مهره‌ها را به هم متصل می‌کنند. سطح آنها از غضروف پوشیده شده که به نرمی حرکت و انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک می‌کند. همچنین حرکات کمر را محدود می‌کنند تا دیسک‌ها آسیب نبینند. مفاصل فاست از ستون فقرات هم محافظت می‌کنند. اگر این مفاصل آسیب ببینند منجر به درد در ناحیه کمر خواهند شد.
سندرم مفصل فاست چیست؟
سندروم مفصل فاست (Facet syndrome) یک بیماری در قسمت ستون فقرات است. زمانی این بیماری رخ می‌دهد که مفاصل فاست بر اثر گذر زمان، حادثه، ضربه یا فشار، دچار تغییرات ناشی از فرسایش و ساییدگی شده‌اند. در این زمان غضروف‌ها به مرور تحلیل می‌روند، مهره‌ها به هم نزدیک می‌شوند. با پیشرفت بیماری مهره‌ها روی هم قرار می‌گیرند. این نزدیکی باعث خشکی و ساییده شدن مفاصل می‌گردد. در این زمان عصب‌ها حساس شده و این اتفاق حرکت را سخت و دردناک می‌کند. به این عارضه سندرم مفصل فاست می‌گویند.
علائم بیماری مفصل فاست
علائم بیماری مفصل فاست در هر فرد با توجه به محل آسیب و شدت آن متفاوت هستند. در زیر به علائمی به سبب این عارضه برای فرد ایجاد می‌شوند، اشاره کرده‌ایم:
- احساس درد در قسمت کمر و گردن
- گرفتگی عضلات
- التهاب و دردناک شدن ستون فقرات
- ضعف عضلات ستون فقرات
- شدید شدن درد کمر
- دردی که در هوای سرد بیشتر می‌شود.
- انتشار درد از کمر به قسمت گردن و یا پخش شدن در پاها
- احساس سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در پاها
روش‌های تشخیص سندرم فاست
برای تشخیص سندرم مفصل فاست پزشک از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- ارزیابی سابقه بیمار و معاینه فیزیکی پزشک متخصص با مشاهده علائمی که فرد دارد، سوالاتی می‌پرسد و سابقه بیمار را بررسی می‌کند.
سپس ستون فقرات را با لمس کردن و با چند حرکت در قسمت کمر و گردن بررسی می‌کند و میزان درد و دامنه حرکتی را می‌سنجد. - تصویر برداری ممکن است انجام هر یک از تصویر برداری‌های زیر برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر تجویز شود:
- اشعه ایکس
این روش با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس برای بررسی ستون فقرات استفاده می‌کنند. - سی تی اسکن
در سی تی اسکن با دقت بیشتری تصویربرداری انجام می‌شود و جزئیات بهتر از اشعه ایکس نشان داده شده و آسیب بهتر دیده می‌شود. - ام آر آی
یکی از روش‌های تشخیص این بیماری، ام آر آی است که تصویربرداری با کیفیت و دقت بیشتری انجام می‌شود. پزشک برای یافتن ریشه‌های درد از این روش استفاده می‌کند. ام آر آی برای تشخیص آسیب‌های ستون فقرات بسیار دقیق عمل می‌کند.
- اشعه ایکس
روش‌های درمان بیماری فاست
پزشک بعد از بررسی وضعیت بیمار و میزان آسیب و پیشرفت بیماری از روش‌های مختلفی برای درمان سندرم فاست استفاده می‌کند. در ادامه روش‌های درمان را بیان کرده‌ایم:
-
درمان دارویی
زمانی که درمان خانگی درد را کاهش ندهد، پزشک با تجویز داروهای مسکن، ضدالتهاب و داروهای شل‌کننده عضلات به کاهش درد کمک می‌کند. زمانی که درد شدیدتر باشد، آمپول‌های کاهش دهنده درد تجویز می‌شود. -
فیزیوتراپی
یکی از بهترین‌های روش‌های درمان برای کاهش درد و التهاب در سندرم مفصل فاست، فیزیوتراپی میباشد که به روش دستی و غیردستی صورت می‌گیرد. در زیر روش‌های مورد استفاده را نام برده‌ایم:-
تمرین درمانی
فیزیوتراپیست با توجه به وضعیت بدن و نوع درد به شما ورزش‌ها و تمرین‌هایی را آموزش می‌دهد که عضلاتتان را تقویت کند و باعث نرمی مفاصل شود. این تمرینات دامنه حرکتی را افزایش می‌دهند و باعث کاهش درد می‌شوند. -
لیزرتراپی
در صورتی که وضعیت کمر حاد باشد، فیزیوتراپیست با تاباندن اشعه و نور لیزر روی محل‌های آسیب دیده به بهبود درد و افزایش گردش خون کمک می‌کند. -
سوزن خشک
سوزن خشک یا درای نیدلینگ یکی از روش‌هایی است که برای درمان بیماری فاست به کار می‌رود. فیزیوتراپیست سوزن را در نقاط حساس بدن و نقاط ماشه‌ای فرو می‌کند تا فشار را کم کند و بافت‌های آسیب دیده بهبود یابند. استفاده از این روش باعث آزادسازی اندورفین و کورتیزین در خون می‌شود که به کاهش درد کمک می‌کند.
-
-
تزریق‌های درون مفصلی
یکی دیگر از روش‌های درمان این سندرم، تزریق استروئید است. پزشک معالج در این روش، ابتدا داروی بی حسی و سپس استروئید را به مفصل آسیب دیده تزریق می‌کند تا به این ترتیب به کاهش و تسکین درد و التهاب ناشی از آن کمک کند. توجه داشته باشید که اثر این روش موقتی است و پس از مدتی از بین می‌رود. -
عصب کشی
اگر تزریق استروئید درد را کاهش ندهد و تاثیری روی کاهش درد نداشته باشد یا مدتی بعد از ترزیق مجدد برگردد، شاخه‌های عصب که در قسمت کپسولی مفصل قرار دارند را به وسیله یک جریان فرکانس بالا از بین می‌برند. به این صورت که ابتدا ماده بی‌حسی درون ریشه عصب تزریق می‌شود، اگر با انجام این کار درد کاهش پیدا کرد که پزشک متوجه می‌شود عصبی که باعث درد شده همین عصبی است که داخل آن تزریق انجام شده است. بعد عصب مورد نظر را از بین می‌برند. -
جراحی مفصل فاست
زمانی که هیچ کدام از روش‌های درمانی که پیش‌تر آنها را معرفی کردیم در درمان این بیماری موثر واقع نشوند، پزشک در مرحله آخر ممکن است جراحی را پیشنهاد دهد.
روش‌های مختلف جراحی برای درمان این سندرم شامل موارد زیر هستند:-
جراحی باز
در جراحی باز برش بزرگی در قسمت ستون فقرات انجام می‌شود و جراح تلاش می‌کند تا از سایش بیشتر مفاصل جلوگیری کند و به بهبود درد کمک کند. -
آرتروسکوپی
جراحی آرتروسکوپی توسط دستگاه انجام می‌شود، برش کوچکی روی قسمت مورد نظر ایجاد شده و دوربین آرتروسکوپ داخل بافت ستون فقرات فرستاده می‌شود تا جراح هنگام انجام جراحی ناحیه آسیب دیده را بهتر ببیند و با استفاده از ابزاری که به این دستگاه متصل هستند، شروع به جراحی کند. -
فیوژن مفصل
در این نوع جراحی، بعد از انجام دادن پیوند استخوان در قسمت آسیب‌دیده، مهره‌ها را به وسیله پیچ و پلاک به یکدیگر متصل می‌کنند تا از حرکت آنها جلوگیری کنند. در این روش درد کاهش پیدا می‌کند و بهبودی حاصل می‌شود. -
ریزوتومی فاست
در این نوع جراحی، با وسیله‌ای خاص که داغ است، یکی از عصب‌ها را قطع می‌کنند تا مانع انتقال حس درد به مغز بشوند. این جراحی به کمک فلوروسکوپ انجام می‌شود.
-
روش‌های خانگی کمک به بهبود سندرم مفصل فاست
در این روش قسمتی از مراقب‌های اولیه در خانه انجام می‌شود. روش‌های خانگی در کنار روش‌های درمانی دیگر که پزشک تجویز می‌کند موثر است. در زیر به چند نمونه از روش‌های درمان خانگی بیماری فاست اشاره کرده‌ایم:
- استراحت کردن به منظور کاهش درد و التهاب بهتر است به مدت یک هفته در منزل استراحت کنید و از انجام دادن فعالیت‌های سنگین دوری کنید.
- اصلاح شیوه زندگی فیزیوتراپیست به شما طرز صحیح نشستن، بلند شدن و خوابیدن را آموزش می‌دهد تا روش‌های نادرستی که به کمر و گردن شما فشار وارد می‌کنند را اصلاح کنید.
- کاهش وزن و کنترل آن بالا رفتن وزن فشار زیادی روی مهره‌های کمر وارد می‌کند و باعث شدیدتر شدن سندرم مفصل فاست می‌شود، بنابراین با کاهش وزن این فشار از روی کمر برداشته می‌شود و به بهبودی کمک می‌کند.
- مراقبت از کمر از بلند کردن اجسام سنگین به شیوه نادرست پرهیز کنید. از کارهایی که فشار روی کمر وارد می‌کند دوری کنید تا درد و التهاب بهبود یابد.
- استفاده از کمپرس سرد و گرم در ناحیه درد استفاده از کمپرس به مدت ده دقیقه، به صورت غیر مستقیم روی ناحیه درد باعث افزایش گردش خون می‌شود و التهاب و درد را کاهش می‌دهد.
- ماساژ محل درد با پمادهای موضعی ضد درد ماساژ محل درد با پمادهای ضد درد به آرامی می‌تواند به بهبود درد گردن و کمر کمک کند.
- استفاده از تمرینات ورزشی اصلاحی و مناسب این تمرینات با تجویز فیزیوتراپیست به شما آموزش داده می‌شوند تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند و درد را کاهش دهد.
- استفاده از تجهیزات پزشکی مانند گردنبند و کمربند طبی استفاده از گردنبند و کمربند باعث می‌شود حرکت گردن و کمر کاهش یابد و در نتیجه درد و تورم کاهش پیدا می‌کند.
علل ایجاد سندرم مفصل فاست
این عارضه به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که در زیر دلایل بروز آن را بررسی کرده‌ایم:
- افزایش سن یکی از دلایل ایجاد سندرم مفصل فاست، بالا رفتن سن میباشد. غضروف‌ها با بالا رفتن سن ضعیف شده و تحلیل می‌روند و مفصل‌ها دچار ساییدگی و فرسایش می‌شوند.
- فشار بیش از حد و مداوم روی ستون فقرات بعضی از افراد دارای شغل‌هایی هستند که بسیار سنگین است و فشار زیادی روی کمرشان وارد می‌شود. این فشار مداوم باعث از بین رفتن و فرسایش مفصل می‌شود.
- اضافه وزن چاق شدن و بالا رفتن وزن روی مهره‌های کمر و مفاصل فشار زیادی وارد می‌کند.
- عدم تحرک و ورزش نکردن تحرک نداشتن و ورزش نکردن باعث خشکی مهره‌ها و مفاصل خواهند شد، در نتیجه مفاصل به مرور و تدریجی ساییده می‌شوند.
- نداشتن تغذیه مناسب رژیم غذایی نامناسب، مانند مصرف بیش از حد نمک و قند، نداشتن کلیسم کافی و ویتامین باعث سستی استخوان‌ها و ضعف غضروف‌ها می‌شود.
- ضربه و آسیب گاهی بر اثر اتفاقات و تصادف ضربه‌های سختی به ستون فقرات و مهره‌ها وارد می‌شود.
- شیوه نادرست راه رفتن و نشستن و بلند شدن وقتی که ستون فقرات در وضعیتی نامطلوب قرار بگیرد، مانند نشستن، ایستادن در وضعیت نادرست می‌تواند باعث ایجاد آسیب شود.
- داشتن بیماری داشتن بیماری‌هایی مانند روماتیسم و آرتروز به بیماری سندرم فاست کمک می‌کند.
- داشتن حرکات تکراری گاهی فرد به علت شغلی که دارد مجبور است مدام خم و راست شود. این حرکات تکراری و مداوم باعث فرسایش غضروف و آسیب به مفاصل می‌شود.
تمرینات ورزشی برای کمک به بهبود سندروم مفصل فاست
یکی از روش‌های مفید برای کنترل درد در بهبود سندرم مفصل فاست، انجام ورزش میباشد. در زیر چند نمونه از ورزش‌های مفید برای کمک به بهبود درد گردن و کمر را آورده‌ایم:
- تمرین‌های مخصوص برای گردن با انجام تمرینات زیر می‌توانید به بهبود شرایط گردن و آسیب‌های آن که بر اثر این سندرم به وجود آمده‌اند، کمک کنید:
- بالا و پایین کردن گردن
- ابتدا سر خود را خم کنید.
- چانه را به گردن بچسبانید.
- چندثانیه سر را به همین حالت نگه دارید.
- به آرامی سر را بالا ببرید.
- سر را تا جایی که امکان دارد به عقب ببرید.
- چندثانیه سر را عقب نگه دارید.
- دوباره به حالت اول برگردید.
- حرکت را چندبار تکرار کنید.
- چرخش گردن به چپ و راست
- ابتدا صاف بایستید.
- دستها را به طرفین دراز کنید.
- مستقیم و به جلو نگاه کنید.
- سر خود را به سمت راست تا جایی که امکان دارد بچرخانید و چندثانیه نگه دارید.
- به حالت اول برگردید.
- این بار سر را به سمت چپ بچرخانید.
- این حرکت را چندبار تکرار کنید.
- بالا و پایین بردن شانه‌ها
- صاف بایستید و عضلات شانه را شل کنید.
- کمی زانوها را خم کنید.
- شانه را بالا بیاورید در حالی که عضلات شانه و گردن را منقبض کرده‌اید.
- چندثانیه به همین حالت بمانید.
- به آرامی به حالت اول برگردید و عضلات را شل کنید.
- این تمرین را 20 بار تکرار کنید.
- انقباض کتف
- صاف بایستید و کمر را صاف نگه دارید.
- کتف‌ها را تا جایی که درد نداشته باشد به عقب ببرید. طوری که فشار وارد شده روی کتف را حس کنید.
- کشش عضلات پشت را احساس کنید.
- چندثانیه در این حالت بمانید.
- بعد به حالت اول برگردید.
- حرکت را تکرار کنید.
- ورزش دادن عضلات پشت گردن
- ابتدا دو دست خود را پشت گردن قرار دهید.
- انگشتان را در هم قلاب کنید.
- با کف دست پشت دست را نگه دارید.
- یک بار گردن را با فشار دستها به جلو بکشید.
- یک بار گردن را با فشار دستها به عقب بکشید.
- این تمرین را دو بار در روز انجام دهید.
- بالا و پایین کردن گردن
- تمرین‌های مخصوص برای کمر و ستون فقرات انجام تمرینات زیر به بهبود شرایط کمر و ستون فقرات آن که بر اثر این سندرم دچار مشکل شده‌اند، کمک می‌کند:
- کشش عضلات پشت ران ( همسترینگ)
انجام این حرکت باعث کشش عضلات قسمت پشت پا می‌شود و به بهبود درد کمک می‌کند.
- برای کشش عضلات ران پا بایستید و یک پای خود را روی یک چهارپایه کوچک قرار دهید.
- کمی به جلو خم شوید و روی چهارپایه فشار وارد کنید.
- چند ثانیه پا را به همین حالت روی چهارپایه نگه دارید.
- پا را عوض کنید و حرکت را تکرار کنید.
- چرخش لگن این حرکت دامنه حرکتی ستون فقرات را افزایش می‌دهد.
- به پشت بخوابید و پاها را به هم بچسبانید.
- زانوها را به سمت شکم خم کنید و کف پاها را روی زمین قرار دهید.
- کف هر دو دست را روی زمین قرار دهید.
- همان‌طور که زانوها خم و کنار هم چسبیده است، زانوها را به آرامی سمت راست ببرید و به زمین بچسبانید.
- پنج ثانیه مکث کنید و به حالت اول برگردید.
- این‌بار زانوها را به سمت چپ ببرید و حرکت را تکرار کنید.
- شانه و سینه هنگام حرکت باید بی‌حرکت باشد.
- سه ست پنچ تایی این حرکت را تکرار کنید.
- خم شدن به سمت عقب
- در این حالت روی شکم به حالت دمر بخوابید.
- آرنجهای خود را به حالت 90 درجه دربیاورید.
- سرشانه‌های خود را بالا و به سمت عقب ببرید.
- به حالت اول برگردید و چندثانیه مکث کنید.
- حرکت را تکرار کنید.
- بغل کردن پاها
- روی زمین دراز بکشید.
- زانوها را خم کنید و دستانتان را پشت زانوها قلاب کنید.
- زانوها را در همان حالت بالا بیاورید.
- زانوها را چندثانیه روی شکم نگه دارید.
- زانوها را پایین ببرید و کف پاها را روی زمین قرار دهید.
- این حرکت را ده بار تکرار کنید.
- حرکت پل
- روی زمین دراز بکشید.
- زانوها را به سمت بالا خم کنید.
- کف دستان را روی زمین قرار دهید.
- باسن خود را از روی زمین بلند کنید، طوری که در راستای شانه و زانو قرار بگیرد.
- چندثانیه به همان حالت ( شبیه پل) بمانید.
- به حالت اول برگردید.
- این حرکت را سه ست و هر بار پنچ بار انجام دهید.
- حرکت کوهان شتر
- ابتدا به صورت چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید.
- کمر را شبیه کوهان شتر بالا ببرید و قوس دهید.
- حالا کمر را پایین ببرید و قوس را کم کنید.
- این حرکت را چندبار در روز انجام دهید.
روش‌های پیشگیری از سندرم فاست
به دلیل اینکه سندرم مفصل فاست به تدریج شروع می‌شود و در ابتدا علائمی ندارد. ممکن است خیلی دیر متوجه بیماری شویم، پس بهتر است همیشه از خود مراقبت کنیم و نکاتی که در زیر به آن اشاره شده را رعایت کنیم تا از شروع بیماری پیشگیری کنیم:
- به صورت منظم و مداوم ورزش کنیم.
- از بلند کردن چیزهای سنگین که روی کمر فشار زیادی وارد می‌کند بپرهیزیم.
- برای بلند کردن اجسام سنگین، باید سعی کنیم این کار را به شیوه درست انجام دهیم.
- بعد از کار سخت و سنگین حتما استراحت کنیم.
- هنگام نشستن یا ایستادن در وضعیت درست قرار بگیریم.
- اگر مجبور به نشستن روی صندلی برای مدت طولانی هستید، حتما هر از گاهی بلند شویم و قدم بزنیم.
- مراقب وزن خود باشیم.
- اُمگا 3 ، کلسیم و ویتامین دی مصرف کنیم.
سوالات متداول
-
معمولا در چه سنی فرد به سندرم مفصل فاست مبتلا می‌شود؟
مفاصل فاست معمولا در بین 40 تا 70 سالگی شروع به فرسایش می‌کنند و با مرور زمان غضروف‌ها ضعیف می‌شوند. این فرسایش با مرور زمان اتفاق می‌افتد. -
معمولا سندرم مفصل فاست در چه افرادی بیشتر دیده می‌شود؟
در افرادی که سابقه بیماری آرتروز دارند، افرادی که در اثر حادثه یا ضربه کمرشان آسیب دیده است و افرادی که شغلی سخت دارند و ستون فقرات آنها تحت فشار است، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند. اما ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد. -
آیا سندرم مفصل فاست درمان قطعی دارد؟
این عارضه درمان قطعی ندارد، اما با روش‌های درمانی، درد و التهاب کاهش می‌یابد و فرد می‌تواند بدون درد زندگی کند. بسیاری از روش‌های غیر جراحی درد را به صورت موقت درمان می‌کند. -
بهترین و موثرترین راه درمان سندرم مفصل فاست چیست؟
فیزیوتراپی یکی از موثرترین راه‌ها درمان سندرم مفصل فاست است که با تشخیص پزشک و میزان آسیب از روش‌های مختلف فیزیوتراپی برای درمان و کاهش درد استفاده می‌شود. -
چگونه می‌توانیم از سندرم مفصل فاست جلوگیری کنیم؟
با اصلاح عادت‌های اشتباه نشستن، قوز کردن یا خم بودن دائمی گردن، دوری کردن از ورزش‌های سنگین و جایگزین کردن راه و روش درست نشستن، راه رفتن و خوابیدن و انجام نرمش‌های درست به صورت روزانه می‌توانیم از بروز سندرم فاست جلوگیری کنیم. -
آیا دارو در درمان و کاهش درد سندرم مفصل فاست موثر است؟
بله، داروها التهاب مفاصل را کاهش و در نتیجه درد کمتر می‌شود. فرد مبتلا به این عارضه می‌تواند با تکمیل دوره درمان نتیجه بهتری بگیرد. -
آیا رژیم غذایی در شدید شدن یا بهبود سندرم مفصل فاست تاثیر دارد؟
بله، یک رژیم غذایی مناسب حاوی کلیسم و ویتامین به سلامت استخوان و مقاومت غضروف‌ها کمک می‌کند. میوه و سبزی التهاب را کاهش می‌دهد. -
سندرم مفصل فاست چه مشکلاتی برای فرد مبتلا ایجاد می‌کند؟
کسی که به این عارضه مبتلا شود، در ناحیه گردن و کمر درد دارد. خم و راست شدن برایش سخت می‌شود و انجام هر گونه فعالیتی برایش با درد همراه است. -
تزریق مفصل فاست چگونه انجام می‌شود؟
تزریق در مفصل فاست توسط متخصص و با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود که در این حالت برای این که بیمار درد را احساس نکند، تزریق وریدی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بعد از بی‌حسی داروی استروئید درون مفصل تزریق می‌شود. -
آیا بعد از انجام روش‌های درمانی ناحیه آسیب دیده ترمیم و درمان می‌شود؟
با این که روش‌های درمانی مثل فیزیوتراپی، تزریق استروئید یا از بین بردن عصب مفصل، درد را برای مدتی از بین می‌برند، اما علتی که باعث این عارضه شده همچنان باقی است و ممکن است دوباره باعث درد شود. به همین دلیل با ورزش مرتب و اصلاح شیوه زندگی باید از فرسایش بیشتر جلوگیری شود. -
آیا میزان ابتلا به سندرم مفصل فاست در زنان و مردان تفاوت دارد؟
خیر، این بیماری هیچ ارتباطی به زن و مرد بودن ندارد و به علت فشار زیاد روی ستون فقرات، حادثه یا ضربه ایجاد می‌شود.
