ارتوپدی: راهنمای جامع | ارتوپدی چیست؟ + نکات مهم

چکیده مطلب

ریشه کلمه ارتوپدی (orthopaedics)  یونانی می‌باشد و آقای نیکولاس آندری برای اولین بار در سال 1741 دو لغت ارتو (به معنی صاف و مستقیم) و پدی (به معنی کودک و بچه) اصطلاح ارتوپدی را ساخت. آیا می‌دانید این رشته چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

از سوالات رایج دیگر افراد دراین زمینه این است که مراحل تحصیل در رشته ارتوپدی به چه صورت است؟

امروزه ارتوپدی یک رشته تخصصی و حرفه‌ای است که به پیشگیری و درمان ناهنجاری‌های زیادی در عضلات اسکلتی فرد می‌پردازد. آیا می‌دانید که کسب این تخصص در ایران چگونه است؟ چه درآمدی برای متخصصین در این رشته در ایران و در جهان وجود دارد؟ چه نوآوری‌هایی در این رشته وجود دارد؟

این مطلب را مطالعه کنید تا علاوه بر دریافت پاسخ سوالات فوق، اطلاعات جامعی در این باره به دست آورید.

ارتوپدی چیست؟

ارتوپدی، تخصصی از رشته پزشکی می‌باشد که به تشخیص، درمان، توانبخشی و پیشگیری از بیماری‌هایی که مربوط به سیستم عضلانی اسکلتی بدن انسان است، می‌پردازد. منظور از سیستم عضلانی اسکلتی بدن انسان، عضلات، استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و اعصاب است که می‌توانند سبب حرکت و فعالیت در فرد شوند. این رشته مهم و تخصصی، ارتباط مستقیمی با پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌های مادرزادی و مزمن و همچنین آسیب دیدگی‌های سیستم اسکلتی دارد. در حال حاضر، این رشته کاربردهای بسیار موثری برای همه سنین از نوزادان دارای پیچیدگی‌های گوناگون ارتوپدی تا ورزشکاران جوان آسیب دیده و افراد مسن‌تر دارد. همچنین به درمان انواع شکستگی‌های سیستم عضلانی نیز می‌پردازد.

ارتوپدی در ایران

رشته ارتوپدی در ایران نسبتا جوان می‌باشد و می‌توان گفت که این رشته قبل از دهه 40، در ایران ناشناخته بود. در آن زمان درمان شکستگی‌ها توسط جراحان عمومی صورت می‌گرفت. از سال 1345 به بعد، به تدریج متخصصین ارتوپدی از سایر نقاط جهان به ایران آمدند و شروع تدریس این رشته در دانشگاه‌های ایران، از سال 1352 آغاز گردید.

آینده شغلی ارتوپدی در ایران

به طور کلی رشته ارتوپدی جایگزینی ندارد و در صورت بروز مشکلاتی در سیستم عضلانی و اسکلتی، افراد به کمک متخصص ارتوپدی نیاز دارند. این تخصص نیازمند صبر و تحمل بالایی می‌باشد، زیرا اکثر مردم درمان خود را به دست متخصصین این رشته می‌سپارند و ترجیح می‌دهند تا فرد تازه کار را انتخاب نکنند، به همین دلیل آینده شغلی این رشته به بردباری نیاز دارد. همچنین با توجه به تازه کار بودن آن در ایران، هنگامی که مردم آگاهی و اطلاعات کاملی از آن پیدا کنند، می‌توانیم بگوییم که آینده شغلی ارتوپدی در ایران بسیار عالی خواهد بود.

درآمد ارتوپدی در ایران

درآمد و حقوق ارتوپدی در ایران، به این بستگی دارد که فرد در چه محیط کاری مشغول به کار شود و اینکه چه تخصصی از این رشته به دست آورده باشد. می‌توان بیان کرد که متوسط حقوق متخصصین در این رشته در بیمارستان‌های دولتی حدود 50 میلیون تومان در ماه می‌باشد.

رشته ارتوپدی چیست؟

رشته ارتوپدی یکی از رشته‌های تخصصی شاخه پزشکی است که در آن به درمان، توان‌بخشی و جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با سیستم عضلانی – اسکلتی (استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها، عضلات و اعصاب) پرداخته می‌شود.

مدت زمان تحصیل در رشته ارتوپدی

مدت زمان تحصیل در رشته ارتوپدی بعد از کسب دکترای عمومی، 4 سال است. لازم به ذکر است که این مدت زمان در کشورهای مختلف یکسان نمی‌باشد.

مراحل تحصیل در رشته ارتوپدی

مراحل تحصیل در این رشته به این صورت است که در ابتدا باید برای کسب پزشکی عمومی اقدام نمود. بعد از آن دوره ۴ساله ای در زمینه ارتوپدی فرد به عنوان رزیدنت آموزش می‌بیند. در پایان این دوره آزمونی برگزار می‌شود که با قبولی در آن فرد می‌تواند تخصص رشته ارتوپدی را دریافت نماید.

چه دانشگاه‌هایی به ارائه رشته ارتوپدی در ایران می‌پردازند؟

رشته ارتوپدی در دانشگاه شامل موارد زیر می‌باشد:

1. علوم پزشکی تهران
2. دانشگاه علوم پزشکی ایران
3. دانشگاه علوم پزشکی شیراز
4. دانشگاه علوم پزشکی کاشان
5. علوم پزشکی گلستان
6. دانشکده پزشکی اصفهان

ارتوپدی در جهان

افزایش تعداد سالمندان نیازمند به درمان‌های ارتوپدی، نیاز به جراحان ارتوپدی را بیشتر می‌کند. همچنین نیاز به این جراحان برای مناطق کم در آمد نیز افزایش یافته که بسیاری از متخصصین ارتوپدی و جراحان تمایل به کار کردن در این مناطق را از خود نشان داده اند. بنابراین می‌توان گفت که چشم انداز شغلی خوبی برای ارتوپدی در جهان وجود خواهد داشت.

درآمد ارتوپدی در جهان

در جهان، جراحان ارتوپدی به نسبت حقوق بالایی دریافت می‌کنند. معمولا متوسط درآمد آنها، حدود 39000 دلار در سال می‌باشد. متخصصینی که در مطب و یا کلینیک خود مشغول به کار هستند، درآمد و حقوق بالاتری نسبت به متخصصانی که تنها در بیمارستان کار می‌کنند، دارند. البته این نکته هم وجود دارد که متخصصینی که در بیمارستان کار می‌کنند، می‌توانند بیمه درمانی و مزایای دیگری نیز داشته باشند، در حالی که جراحان خود اشتغال، خود باید به تامین این موارد بپردازند.

دانشگاه‌های برتر ارائه دهنده رشته ارتوپدی در جهان

برترین دانشگاه‌هایی که به ارائه تخصص ارتوپدی می‌پردازند، عبارت‌اند از:

1. دانشگاه جان هاپکینز
2. دانشگاه واشنگتن
3. دانشگاه کالیفرنیا
4. دانشگاه پنسیلوانیا
5. دانشگاه کمبریج

ژورنال‌های معتبر جهانی ارتوپدی

برخی از نشریه‌های معتبر ارتوپدی عبارت‌اند از:

1. British Journal of Sports Medicine

   مجله پزشکی ورزشی انگلیس (BJSM) یک پورتال چند رسانه ای است که تحقیقات، بررسی‌ها و بحث‌های اصلی مربوط به جنبه‌های مربوط به ورزش و پزشکی ورزشی، از جمله فیزیوتراپی و توانبخشی را ارائه می‌دهد.

2. American Journal of Sports Medicine

   مجله پزشکی ورزشی آمریکا که در سال 1972 تاسیس شد، نشریه رسمی انجمن ارتوپدی آمریکا برای پزشکی ورزشی است. این مقاله شامل مقالات اصلی است که در مورد آسیب به جراحان ارتوپدی متخصص در پزشکی ورزشی و پزشکان تیم، مربیان ورزش و فیزیوتراپیست‌ها در مورد علل و اثرات آسیب یا بیماری ناشی از ورزش یا تحت تأثیر آن قرار دارد.

3. Journal of Arthroplasty

   مجله آرتروپلاستی مبانی بالینی و علمی را برای جایگزینی مفصل گرد آورده است. این مجله معتبر، تحقیقات و نسخه‌های خطی اصلی را با بالاترین کیفیت از تمام زمینه‌های مربوط به جایگزینی مفصل یا درمان عوارض ناشی از آن، از جمله مواردی که با مجموعه‌های بالینی و تجربه، طراحی پروتز، بیومکانیک، مواد بیولوژیکی، متالورژی، پاسخ بیولوژیک به جراحی مفصل منتشر می‌کند.

4. Journal of Bone and Joint Surgery - Series A

   مجله جراحی استخوان و مفصل (JBJS) برای بیش از 125 سال ارزشمندترین منبع اطلاعاتی برای جراحان و محققان ارتوپدی بوده و استاندارد طلایی در اطلاعات علمی مورد بررسی در این زمینه است. JBJS که یک مجله اصلی و یک مطالعه اساسی برای جراحان عمومی و همچنین متخصص ارتوپدی در سراسر جهان است، تحقیقات مبتنی بر شواهد را برای افزایش کیفیت مراقبت از بیماران ارتوپدی منتشر می‌کند. استانداردهای تعالی و کیفیت بالا در هر کاری که انجام می‌دهیم، از علم در مورد محتوای منتشر شده گرفته تا خدمات مشتری که ارائه می‌دهیم، حفظ می‌شود.

5. International Journal of Sports Physiology and Performance

   مجله بین المللی فیزیولوژی و عملکرد ورزش (IJSPP) بر روی فیزیولوژی و عملکرد ورزشی متمرکز است و به پیشرفت دانش فیزیولوژیست‌های ورزشی، محققان عملکرد ورزشی و سایر دانشمندان ورزش اختصاص دارد. IJSPP هر سال 10 شماره منتشر می‌کند.

6. Exercise and Sport Sciences Reviews

   بررسی‌های ورزش و علوم ورزشی از ژانویه 2000 از یک کتاب سالانه مجموعه جلد سخت به یک مجله سه ماهه منتقل شد. مأموریت این انتشارات ارائه سه ماهه برتر معاصرترین بررسی‌های علمی، پزشکی و تحقیقاتی است. موضوعاتی که در زمینه پزشکی ورزشی و علم ورزش ظهور می‌کنند. این نشریه تلاش می‌کند تا مرتبط‌ترین و موضعی‌ترین اطلاعات را به دانشجویان، اساتید، پزشکان، دانشمندان و متخصصان برای کاربردهای عملی و تحقیقاتی ارائه دهد.

7. Journal of Hand Surgery

   مجله جراحی دست مقالات اصلی و بررسی شده مربوط به پاتوفیزیولوژی، تشخیص و درمان بیماریها و شرایط اندام فوقانی را منتشر می‌کند. این موارد شامل مطالعات علوم بالینی و علوم پایه، همراه با گزارش موارد است. ویژگی‌های خاص شامل مقالات مرور (از جمله مفاهیم فعلی و چشم انداز جراحی دست)، بررسی کتاب‌ها و رسانه‌ها و نامه‌هایی به ویراستار است.

8. Journal of Shoulder and Elbow Surgery

   این نشریه معتبر که برای هشت سازمان تخصصی برجسته منتشر شده است، تنها نشریه‌ای است که منحصراً به تکنیک‌های پزشکی، جراحی و فیزیکی برای درمان آسیب بیماری اندام فوقانی، از جمله شانه، بازو و آرنج متمرکز است. این ژورنال از نظر بالینی و بررسی همگانی، یک مجالس بین المللی برای تبادل اطلاعات در مورد تکنیک‌ها، ابزارها و مواد جدید فراهم می‌کند. مجله جراحی شانه و آرنج دارای عکس‌های واضح، تصاویر حرفه ای و نمودارهای صریح هستند که روش‌های جراحی را نشان می‌دهند و دستگاه‌های کاشت را به تصویر می‌کشند. موضوعات تحت پوشش شامل شکستگی، دررفتگی، بیماری‌ها و آسیب‌های روتاتور کاف، تکنیک‌های تصویربرداری، آرتروز، آرتروسکوپی، آرتروپلاستی و توان بخشی می‌باشند.

روشهای تشخیص آسیب در ارتوپدی

پزشکان ارتوپدی بعد از اینکه ارزیابی کاملی از شرح حال بیماران به دست آوردند، از روشهای تشخیصی زیر نیز کمک می‌گیرند:

1. عکس رادیولوژی

   به طور معمول دو نمای رو به رو و نیم رخ با استفاده از عکس رادیولوژی به تشخیص بیماری و آسیب کمک می‌کنند.

2. اسکن ایزوتوپ

   این نوع اسکن، به منظور تشخیص تومورهای استخوانی و ارزیابی بعضی از انواع شکستگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3. سی تی اسکن

   تشخیص بسیاری از ضایعات استخوانی که به کمک رادیولوژی مشخص نمی‌باشد، با استفاده از سی تی اسکن کاملا موثر است.

4. سونوگرافی

   سونوگرافی به منظور تشخیص کیست، تومورهای نسج نرم، افیوژن مفصلی، آبسه و هماتوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

5. نوار عصب عضله

   برای بررسی هدایت عصبی، از این تست استفاده می‌شود که به خوبی می‌تواند به تشخیص ضایعات عصبی و عضلانی بپردازد.

6. ام آر آی

   ام آر آی می‌تواند برای مشاهده بافت نرم مانند تاندون، عضله، رباط، عناصر عصبی و عروقی و علاوه بر آن، بافت غضروفی و مغز استخوان بسیار مناسب باشد.

7. آرتروسکوپی

   آرتروسکوپی می‌تواند برای بررسی ضایعات درون مفصلی بسیار موثر و مناسب باشد.

انواع جراحی ارتوپدی

انواع مختلف جراحی ارتوپدی شامل موارد زیر می‌شوند:

1. جراحی شانه و دست

   در این نوع جراحی به درمان آسیب‌های وارد شده به دست، شانه، بازو، آرنج، مچ دست و انگشتان دست پرداخته می‌شود تا دامنه حرکتی مفاصل، توان حرکتی خود را به دست آورند.

2. جراحی ستون فقرات

   جراحی ستون فقرات در واقع شامل درمان طیف گسترده ای از بیماری‌های ستون فقرات می‌باشد. از این موارد می‌توان به بیرون زدگی دیسک کمر، آرتروز، انواع تومورها و عفونت‌ها، انحرافات و شکستگی‌های ستون مهره‌ها، سرخوردگی مهره‌ها و ... اشاره کرد. البته باید بدانید که صرفا برای درمان این بیماری‌ها از جراحی استفاده نشده و ممکن است تا با روش‌های غیرجراحی بهبودی به دست بیاید.

3. جراحی زانو و مفص زانو

   این نوع جراحی برای درمان و بازیابی توان حرکتی زانوی آسیب دیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا انجام انواع جراحی‌های زانو در سنین بالا رایج می‌باشد.

4. جراحی پا و مچ پا

   بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات موجود در پا و مچ پا نیاز دارند تا به کمک این روش درمانی، بهبودی خود را به دست آورند.

5. جراحی تومورهای استخوانی

   اصلی ترین درمان برای تومورهای استخوانی، جراحی است که در موارد شدیدتر بیماری لازم است تا از شیمی درمانی و یا رادیوتراپی نیز کمک گرفته شود.

6. جراحی تعویض مفصل لگن

   در این جراحی، بخشی و یا همه مفصل لگن آسیب دیده خارج شده و جای آن از پروتزها یا مفاصل مصنوعی استفاده می‌شود.

7. جراحی ارتوپدی کودکان

   ارتوپدی اطفال و کودکان یک حیطه تخصصی در علم ارتوپدی است که در آن به درمان تمامی مشکلات عضلانی و اسکلتی کودکان پرداخته می‌شود.

8. جراحی آسیب دیدگی های ورزشی

   آسیب دیدگی‌های ورزشی بسیار رایج بوده و در برخی از موارد که این مشکلات به کمک درمان‌های غیرجراحی بهبود نمی‌یابند، لازم است تا از جراحی کمک گرفته شود. این جراحی می‌تواند شامل جراحی تاندون آشیل پاره شده، انواع شکستگی‌ها و ... باشد.

9. جراحی تروما

   این جراحی شاخه‌ای تخصصی از عمل جراحی است که در آن به درمان آسیب دیدگی‌ها و صدمات فیزیکی شدید پرداخته می‌شود. معمولا این مورد در زمان‌های اضطراری صورت می‌گیرد.

تحصیل در رشته ارتوپدی

ارتوپدی تخصصی است که فرد باید در ابتدا دکترای پزشکی را دریافت کند. مدت زمان تحصیلات تخصص ارتوپدی در کشورهای مختلف با هم یکسان نبوده و متفاوت می‌باشد. برای به دست آوردن این تخصص در ایران، باید حدود 4 سال بعد از کسب دکترای پزشکی در این زمینه ادامه تحصیل داد. در این 4 سال، پزشک به نام رزیدنت شناخته شده و بعد از آن اگر در آزمون مربوطه، قبول شود، می‌تواند بورد تخصصی رشته ارتوپدی را دریافت نماید.

تفاوت تخصص ارتوپدی با رشته ارتوپدی فنی

رشته ارتوپدی فنی یا همان رشته اعضا مصنوعی، شاخه ای وابسته به پزشکی و مرتبط با توانبخشی می‌باشد. کارشناسان در این زمینه به بررسی مباحثی از جمله آناتومی، علوم پایه مهندسی و فیزیولوژی بدن انسان می‌پردازند که در نهایت بتوانند برای عضو از دست رفته، اندام مصنوعی بسازند. این رشته بسیار مهم و پرکاربرد می‌باشد، زیرا هر فردی که در طول زندگی خود دچار مشکلاتی مانند از دست رفتن هر عضوی از بدن خود شود، می‌تواند با اندام‌های مصنوعی که توسط این کارشناسان ساخته می‌شوند، زندگی روزمره خود را از نو شروع نماید. به طور معمول ارتباط این کارشناسان با افراد معلول و همچنین افرادی که دارای توانایی بدنی ضعیفی می‌باشند، بیشتر است. اما تخصص ارتوپدی به پیشگیری و درمان ناهنجاری‌ها و آسیب‌های وارد شده به سیستم عضلات اسکلتی می‌پردازد.

نوآوری در ارتوپدی

به طور کلی، پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه پزشکی به خصوص در زمینه ارتوپدی در سال‌های اخیر مشاهده شده است که در ادامه آنها را بیان می‌کنیم:

1. درمان آرتروسکوپی که با کمک ابزارهای خود می‌تواند به تشخیص و درمان بیماری‌های مفصلی و رباطی بپردازد، افق‌های بسیار جدیدی را در علم ارتوپدی ایجاد کرده است.
2. غضروف مفصلی به شدت در حال تحقیقات رو به رشد می‌باشد و تا جایی پیش خواهد رفت که سبب کاهش نیاز بعضی از افراد به تعویض مفصل گردد.
3. با توجه به تحقیقات بسیار موثر سلولی، جراحان ارتوپدی می‌توانند قادر باشند تا در آینده به تحریک رشد رباط‌ها و استخوان‌های بیماران کمک کنند.
4. در بیماری‌های پیشرونده مفصل، پیشرفت‌های بسیاری شکل گرفته که جراحان می‌توانند تعویض کامل یک مفصل را با پروتز انجام دهند.

روشهای درمان ارتوپدی 

دو نوع روش کلی در درمان ارتوپدی وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:

1. درمان محافظه کارانه در ارتوپدی

   

   این نوع روش درمانی، شامل برنامه‌های فیزیکی و کاربردی بوده که در آن با کمک جریان مستقیم اولتراسوند و نور لیزر، به فعال شدن گردش خون و مواد مغذی در نقاط مربوطه کمک می‌کنند. طیف‌های درمانی گسترده ای در روش‌های محافظه کارانه ارتوپدی وجود دارند که شوک درمانی، احیا پزشکی، درمان درد، کایروپراکتیک و .. را می‌توانیم جز آنها بدانیم.

2. جراحی در ارتوپدی

   

   اگر درمان‌های محافظه کارانه برای بیمار کافی نباشند و نتوانند سلامتی را به او برگرداند، پزشک از روش‌های جراحی کمک می‌گیرد. معمولا بیماری‌ها و آسیب‌های شانه، لگن، مفصل آرنج، زانو و مچ پا، اغلب با جراحی به بهبود کیفیت زندگی بیماران می‌پردازند.

تاریخچه ارتوپدی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید بسیاری از پیشرفت‌هایی که در ارتوپدی ایجاد شده است، از تجربیات جنگ به دست آمده اند. در جنگ‌های قرون وسطی، درمان آسیب دیده‌ها به کمک نوار زخم‌های آغشته به خون اسب‌ها انجام می‌شد. با وجود اینکه غیر بهداشتی بود، اما از خشک شده این نوارها استفاده می‌کردند. همانطور که در ابتدای مقاله بیان کردیم، اصطلاح ارتوپدی در اصل به معنی اصلاح بدشکلی‌های عضلانی و اسکلتی در کودکان بوده است. نیکولاس آندری که استاد دانشگاه پاریس بود، برای اولین بار این اصطلاح را در کتاب خود بیان نمود. او برای درمان کودکان از مهارت دستی و تمرینات بدنی و همچنین شکسته بندی استفاده می‌کرد. اولین موسسه ارتوپدی در سال 1780 توسط جین آندری ونال، تاسیس گردید و در واقع اولین بیمارستان تخصصی برای درمان این نوع ناهنجاری‌ها به شمار می رفت. همچنین کفش مناسب برای کودکان دارای پاهای کج توسط ایشان ابداع گردید.

نکات دانستنی درباره ارتوپدی

شاید برایتان جالب باشد تا نکات زیر را بدانید:

1. حدود 28.6 میلیون نفر در سال از آسیب و وارد صدمه به سیستم عضلانی و اسکلتی خود رنج می‌برند.
2. حدود 137.6 میلیون بار، بیماران در سال به دلیل آسیب‌های عضلانی و اسکلتی به بخش‌های سرپایی و یا اورژانس مراجعه می‌کنند.
3. سالیانه حدود 7.5 میلیون عمل اسکلتی و عضلانی انجام می‌شود.
4. معمولا از دست رفتن بیش از 147 روز کاری برای کارگران، به دلیل آسیب‌های عضلانی و اسکلاتی می‌باشد.
5. آسیب‌های اسکلتی در کودکان باعث می‌شود تا سالانه تعداد روزهای زیادی از روزهای تحصیل خود را در خانه سپری نمایند.
6. آرتروز نوعی بیماری پیشرونده و مزمن در افراد سالخورده است.
7. نیمی از آسیب‌های اسکلتی و عضلانی، مربوط به دررفتگی‌ها و شکستگی‌ها می باشند.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی تخصص حرفه ای ارتوپدی پرداختیم. در صورتی که دچار شکستگی استخوان، گردن درد، درد مفاصل و یا کمر درد هستید، باید به پزشک ارتوپدی مراجعه داشته باشید. اما به طور کلی باید بدانید که تخصص یک ارتوپد تنها جراحی کردن نبوده و ایشان می‌توانند به روش‌های بسیار متعددی مانند دارو درمانی و یا تجویز بسیاری از حرکات ورزشی مناسب، به درمان بیماران کمک کنند. شما باید برای مراجعه به یک متخصص ارتوپدی، به تخصص وی نیز بسیار توجه داشته باشید.

سؤالات متداول

1. رشته ارتوپدی چند سال است؟

   این رشته از جمله شاخه‌های توانبخشی و وابسته به پزشکی است و مدت زمان تحصیل در رشته ارتوپدی 4 سال است. این در حالی است که متخصص ارتوپدی پس از گذراندن 7 سال تحصیلی در رشته پزشکی عمومی، باید در امتحان دستیاری شرکت کند و پس از قبولی به مدت 4 سال دیگر در این تخصص تحصیل کند.

2. در آمد جراح ارتوپد چقدر است؟

   میزان درآمد جراحان ارتوپدی با توجه به محیط کاری و سمتی که دارند، متفاوت است. مواردی از قبیل اشتغال در بیمارستان‌های دولتی و یا خصوصی، شهری که در آن کار می‌کنند و همچنین میزان شناخته شدن و تعداد بیمارانی که برای درمان خود به ایشان مراجعه می‌کنند، از مواردی هستند که در تعیین میزان درآمد جراح ارتوپد، نقش دارند.

3. برای درمان‌های ارتوپدی به چه کسی اعتماد کنم؟

   خوشبختانه کشور عزیز ما ایران در زمینه خدمات پزشکی و درمانی، پزشک‌های متبحر بسیار زیادی دارد. به عنوان مثال در این میان می‌توان دکتر محمدعلی اخوت پور را در زمینه تخصص و جراحی ارتوپدی برای بیمارانی که به دنبال یافتن پزشک با مهارت، دانش و سواد بالا در این زمینه هستند معرفی کرد.