آناتومی جامع مفصل آرنج | عکس ساختار مفاصل آرنج + آسیبها

چکیده مطلب

آرنج مفصل مهمی است که از مفاصل کوچک‌تر و بافت‌های مختلفی تشکیل شده است و عروق خونی و اعصاب متعددی از آن عبور می‌کنند.
در این مقاله به معرفی تمام بافت‌های تشکیل دهنده این مفصل پرداخته‌ایم و توضیحاتی را درباره هریک از آنها ارائه داده‌ایم. با دکتر محمدعلی اخوت پور همراه باشید تا با آناتومی آرنج دست آشنا شوید.

آناتومی آرنج

مفصل آرنج با قرار گرفتن 3 استخوان زند زیرین، زند زبرین و استخوان بازو در کنار یکدیگر تشکیل شده است و بازو را به ساعد متصل می‌کند. در آرنج مفاصل کوچک، غضروف، غشای سینوویال، مایع سینوویال، رباط‌ها و تاندون‌هایی وجود دارند. در ادامه هریک از این بخش‌ها را به طور مجزا معرفی کرده و توضیحاتی را درباره آنها ارائه داده‌ایم.

آناتومی مفصل آرنج

استخوان‌هایی که در مفصل آرنج به یکدیگر می‌رسند، 3 مفصل را تشکیل می‌دهند که در ادامه آنها را معرفی کرده‌ایم و توضیحات مختصری درباره آنها ارائه داده‌ایم:

1. مفصل هومرواولنار (Humeroulnar)

   این مفصل یک مفصل لولایی است که امکان حرکت آرنج و خم و راست شدن آن را فراهم می‌کند و در واقع بزرگترین قسمت آرنج است که در بین استخوان بازو و اولنا قرار گرفته است.

2. مفصل هومرورادیال (Humeroradial)

   این مفصل نیز نوعی مفصل لولایی است که در خم و راست شدن آرنج نقش دارد و علاوه بر آن امکان حرکت محوری را به مفصل می‌دهد، به این معنی که امکان چرخش استخوان رادیوس حول محور طولی خود وجود دارد و انجام حرکت سوپیناسیون که در آن فرد می‌تواند آرنج خود را در زاویه 90 درجه خم کند و کف دست خود را رو به سقف بچرخاند و همچنین حرکت پروناسیون ساعد که در آن فرد می‌تواند آرنج خود را در زاویه 90 درجه خم کند و کف دست خود را به سمت زمین بچرخاند امکان پذیر می‌شود.

3. مفصل رادیواولنار بالایی ( Proximal radioulnar joint)

   مفصل رادیواولنار بالایی مفصلی است که بین استخوان‌های رادیوس و اولنا، استخوان‌های بلند ساعد، قرار گرفته است و امکان انجام حرکات سوپیناسیون و پروناسیون ساعد را فراهم می‌کند.

غضروف آرنج

غضروف لایه سفید رنگی است که سطح صاف و لغزنده‌ای دارد و حرکت استخوان‌ها را در مجاورت هم بدون اینکه خطر ساییده شدن آنها بر روی یکدیگر وجود داشته باشد را فراهم می‌کند. غضروف شیشه ای در مفصل آرنج سطح بالایی استخوان رادیوس، سطح داخلی ناچ سمی لونار (قسمتی از استخوان اولنا که با تروکلئا مفصل می‌شود.)، قرقره یا تروکلئار (بین کندیل خارجی و داخلی)، کاپیتلوم (سطح جلویی و پایینی کندیل خارجی) و همچنین قسمت بالایی استخوان زند زیرین یا اولنا را می‌پوشاند.

کپسول مفصل آرنج

دور تا دور مفصل آرنج توسط بافت محکم و کیسه شکلی احاطه شده است که کپسول مفصلی نامیده می‌شود که از قسمت بالا به دور تا دور استخوان بازو و از قسمت پایین به دور تا دور رادیوس و اولنا می‌چسبد.

لایه سینوویال مفصل آرنج

لایه سینوویال غشای نازکی است که وظیفه ترشح مایع سینوویال، مایعی که باعث لغزنده شدن فضای داخل مفصل و روان شدن حرکت آن می‌شود را دارد. این لایه سطح داخلی مفصل را پوشانده است.

مایع سینوویال آرنج

همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم این مایع که توسط غشای سینوویال ترشح می‌شود دارای خاصیت لزجی و لغزنده است. مهم‌ترین و عمده‌ترین وظایف این مایع روان کردن سطح بین مفصلی برای حرکت آسان و بدون سایش استخوان‌های مفصل در کنار یکدیگر است. علاوه بر این از آنجایی که غضروف‌ها رگ‌های خونی ندارند، این مایع با حاوی بودن مواد مغذی و اکسیژن وظیفه تغذیه غضروف مفصل را بر عهده دارد.

رباط‌های مفصل آرنج

رباط‌ها بافت‌های محکمی هستند که دو استخوان را به یکدیگر متصل می‌کنند. این رباط‌ها با قرار گرفتن در اطراف و روی کپسول مفصلی به حفظ پایداری مفصل کمک می‌کنند و کپسول را تقویت می‌کنند. علاوه بر این ناحیه داخلی و خارجی مفصل آرنج دو رباط مهم دیگر که رباط‌های کلترال نامیده می‌شوند نیز وجود دارند که در ادامه وظایف آنها را بیان کرده‌ایم:

1. رباط کلترال داخلی (Medial collateral ligament)

   رباط کلترال داخلی از دو قسمت قدامی و خلفی تشکیل شده است که هر دو قسمت آن از پایین به سمت داخلی استخوان اولنا و از بالا به اپی کندیل داخلی وصل شده‌اند و در حفظ پایداری بخش داخلی مفصل آرنج و دور نشدن ساعد از بدن در محل مفصل نقش دارد.

2. رباط کلترال خارجی (Lateral collateral ligament)

   رباط کلترال خارجی رباطی است که سطح خارجی استخوان بازو یا کندیل خارجی را به رباط حلقوی یا آلونر متصل می‌کند و در حفظ پایداری بخش خارجی مفصل آرنج نقش دارد و از نزدیک نشدن ساعد به بدن در محل مفصل آرنج نقش دارد.

3. رباط حلقوی یا آنولر (Annular ligament)

   امکان حرکت محوری ساعد توسط این رباط که سر استخوان رادیوس را در کنار اولنا نگه می‌دارد، فراهم می‌شود.

بورس‌های آرنج

بورس‌ها ساختارهای کیسه مانندی هستند که غشای سینوویال بخش داخلی آنها را پوشانده و درونشان با مایع سینوویال پر شده است. ساختار این کیسه‌ها به‌ گونه‌ای است که شرایط حرکت و لغزش دو بافت در کنار یکدیگر را فراهم می‌کند. وجود این بورس‌ها لغزش عضلات بر روی استخوان و حرکت آنها را آسان می‌کند.

تاندون‌های آرنج

تاندون‌ها بافت‌های محکمی هستند که در انتهای عضلات قرار گرفته‌اند و عضله را به استخوان متصل می‌کنند و در واقع به عنوان واسطه‌ای که امکان حرکت استخوان‌ها را توسط عضلات فراهم می‌نماید، عمل می‌کند. در ناحیه آرنج 4 تاندون وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی کرده‌ایم:

1. تاندون عضله دو سر بازویی

   این تاندون در قسمت پایین عضله دو سر بازویی قرار دارد و به تویروزیته یا توبرکل رادیوس که قسمتی از استخوان رادیوس است، وصل می‌شود و از جلوی مفصل آرنج عبور می‌کند.

2. تاندون عضله سه سر بازویی

   این تاندون در قسمت پایین عضله سه سر بازویی قرار دارد و به زائده‌ای که اولکرانون نامیده می‌شود، متصل شده و از پشت مفصل آرنج می‌گذرد.

3. تاندون مشترک عضلات خم کننده مچ دست

   محل قرار گیری این دسته از عضلات در قسمت داخلی ساعد است که در بخش بالایی خود تاندون مشترکی دارند که به اپی کندیل استخوان بازو متصل می‌شود و وظیفه آنها خم کردن مچ دست به سمت داخل است.

4. تاندون مشترک عضلات باز کننده مچ دست

   محل قرارگیری این دسته از عضلات در قسمت خارجی ساعد است که در بخش بالایی خود تاندون مشترکی دارند که به سطح خارجی کندیل خارجی استخوان بازو وصل می‌شود و وظیفه آنها خم کردن مچ دست به سمت پشت دست می‌باشد.

اعصاب اطراف مفصل آرنج

اعصاب مهم و عمده‌ای که از بازو به ساعد می‌روند و از اطراف مفصل آرنج می‌گذرند وجود دارند که در ادامه آنها را معرفی کرده‌ایم:

1. عصب رادیال (Radial nerve)

   فعالیت عضلات باز کننده ساعد تحت تأثیر عصب رادیال است که محل عبور آن از قسمت جلویی و خارجی مفصل آرنج است.

2. عصب مدیان (Median nerve)

   فعالیت قسمتی از عضلات ساعد و دست تحت تأثیر عصب مدیان است که محل عبور از قسمت جلویی مفصل آرنج است.

3. عصب اولنار (Ulnar nerve)

   عصب اولنار همانند یک طناب نازک در پشت برجستگی داخلی آرنج قرار دارد و از پشت اپی کندیل داخلی استخوان بازو می‌گذرد و می‌توان آن را با قرار دادن نوک انگشتان در آن قسمت لمس کرد.

عروق اطراف مفصل آرنج

عمده‌ترین شریان بازو که محل عبور آن از جلوی آرنج است، شریان بازویی یا براکیال نامیده می‌شود و در قسمت پایین آرنج به دو شریان رادیال در سمت خارج و شریان اولنار در سمت داخل تقسیم می‌گردد. همچنین شریان‌های کلترال که از این دو شریان اصلی منشعب می‌شوند نیز در اطراف آرنج قرار دارند. علاوه بر این سیاهرگ‌هایی نیز از آرنج عبور می‌کنند.

سؤالات متداول

1. کدام رگ‌های خونی مهم از مفصل آرنج می‌گذرند؟

   سرخرگ یا شریان براکیال و همچنین سیاهرگ از مفصل آرنج عبور می‌کند.

2. کدام اعصاب مهم از آرنج عبور می‌کنند؟

   سه عصب عمده رادیال، مدیان و اولنار از آرنج می‌گذرند.

3. تاندون‌های آرنج کدام‌اند؟

   تاندون‌های عضله سه سر بازویی، دو سر بازویی، تاندون مشترک عضلات خم کننده مچ دست و همچنین تاندون مشترک عضلات باز کننده مچ دست از آرنج می‌گذرند.

4. نوع مفصل آرنج چیست؟

   مفصل آرنج از نوع مفصل لولایی می‌باشد.