چکیده مطلب
کودکان در دوران رشد خود می‌توانند با تغییراتی در مفاصل و استخوان‌های خود روبرو شوند که این تغییرات ممکن است تا مشکلاتی را برای آنها ایجاد نمایند.
آیا این مشکلات را می‌شناسید؟
به نظر شما ارتوپدی اطفال چیست و چه مواردی در آن به انتظار می‌رود؟
در این مطلب مختصر و مفید با دکتر محمدعلی اخوت پور همراه باشید تا اطلاعات موثری در خصوص ارتوپدی اطفال به دست آورید.
ارتوپدی اطفال چیست؟
ارتوپدی اطفال یکی از زیر شاخه‌های علم پزشکی در ارتوپدی است که به درمان و رفع مشکلات و اختلالات سیستم حرکتی بدن، مفاصل و اندام‌های حرکتی بدن کودکان می‌پردازد.
در ارتوپدی اطفال به درمان چه ناهنجاری‌هایی پرداخته می‌شود؟
برای پاسخ به این سوال، بهتر است مشکلات ارتوپدی کودکان را بشناسید:
- ناهنجاری در روند رشد
- اسکولیوز
- استخوان‌های شکسته
- عفونت استخوان و مفاصل
- پاچنبری
- مشکلات راه رفتن
- آسیب‌های ورزشی
- مسائل و ناهنجاریهای مربوط به ستون فقرات
- بدشکلی اندام
- مشکلات راه رفتن یا حرکت کردن
آینده شغلی ارتوپدی اطفال در ایران
اگر فردی در این شاخه پزشکی تحصیل کرد، برای به دست آوردن جایگاه مورد نظر خود نیاز به صبر و بردباری خواهد داشت، زیرا افراد معمولا برای درمان مشکات اسکلتی و عضلانی خود معمولا به متخصصین باتجربه در این زمینه مراجعه می‌کنند. اما با این حال می‌توان گفت که آینده شغلی بسیار خوبی در ایران برای این افراد وجود خواهد داشت.
بیماری‌های قابل درمان در کلینیک ارتوپدی اطفال
در ادامه شما را با برخی از این بیماری‌ها آشنا می‌کنیم:
-
مشکلات مفصل ران
بیماری‌هایی که روی مفصل ران اثرگذار هستند، می‌توانند در هر سنی از کودکان بروز کنند. به عنوان مثال یکی از بیماری‌ها به نام دیسپلازی ران که در آن حفره لگن به صورت درست و کامل شکل نگرفته است، می‌تواند با دررفتگی مفصل ران در بدو تولد و یا رشد غیرطبیعی آن در طول رشد نوزاد همراه باشد.
در صورت عدم درمان این بیماری، ممکن است تا کودک در بزرگسالی شرایطی مانند آرتروز را به طور زودرس تجربه کند.
برخی دیگر از کودکان که با مشکلات مرتبط با مفصل ران مواجه هستند، نیاز به درمان‌های پیچیده‌تری مانند جابجایی مفصل و جراحی دارند. -
بدشکلی‌های اندام
یکی از این نوع موارد رایج، پرانتزی شدن زانو در کودکان میباشد که البته در اکثر موارد با رشد اصلاح می‌شود. اما با این وجود، برخی از بدشکلی‌ها و ناهنجاریهای اندامی وجود دارند که به صورت خود به خود درمان و اصلاح نمی‌شوند و می‌توانند به مرور موجب بروز ناهنجاریهای زاویه دار و اختلاف در طول پا شوند.
بیماری‌هایی از جمله بلانت، نقص در استخوان ران و ... از مواردی هستند که در صورت عدم درمان به مرور زمان و در بلند مدت می‌توانند بدفرمی‌های جبران ناپذیری را برای کودک به همراه داشته باشند. -
اختلالات عصبی و عضلانی
منظور از این نوع عارضه، مواردی مانند دیستروفی عضلانی، سندرم داون، فلج مغزی و ... است که ارتوپدی می‌تواند به کودکان مبتلا به این بیماری‌ها در استفاده درست از ابزارهای کمکی و بهبود دامنه حرکتی کمک کند. -
شکستگی استخوان
یکی از شایع‌ترین آسیب‌های کودکان، شکستگی‌های استخوانی‌ها می‌باشند که به دلایل متعددی رخ می‌دهند. خوشبختانه انواع شکستگی‌های استخوان در کودکان قابل درمان می‌باشند، اما به شرطی که برای درمان آنها به موقع اقدام شود. -
شکستگی صفحه رشد
منظور از صفحات رشد مناطقی از بافت غضروف می‌باشند که در نزدیک انتهای استخوان‌های بلند قرار گرفته اند. این صفحه سبب تنظیم شکل و رشد طول استخوان تا زمان رسیدن کودک به سن بلوغ می‌شود. به دلیل قرار داشتن این صفحات در بخش‌های آخر استخوان، می‌توان بیان کرد که آسیب پذیری بالایی دارند. -
ناهنجاریهای ستون فقرات
برخی از مشکلات ستون فقرات مانند اسکولیوز، کیفوز و ... می‌توانند در زمان نوزادی به وجود بیایند. اکثر نوزادانی که به چنین عوارضی دچار می‌شوند، برای مهار این نوع اختلالات نیاز به جراحی ندارند. البته برای وخیم نشدن شرایط آنها لازم است تا وضعیت این کودکان به صورت دوره ای تحت ارزیابی قرار بگیرد.
در این شرایط ممکن است تا ترکیبی از درمان‌ها برای کودک در نظر گرفته شود تا نیاز به جراحی را کاهش دهد، اما زمانی که متخصص ارتوپدی تشخیص دهد که با استفاده از روشهای محافظه کارانه امکان درمان و و بهبودی کامل کودک وجود ندارد، جراحی را پیشنهاد خواهد داد. -
اسلیپ
این اختلال که البته چندان رایج نیست، در استخوان ران نوجوانان به وجود می‌آید. در این عارضه انتهای بخش فوقانی استخوان ران که شبیه به توپ میباشد، به طرف عقب می‌رود. علائم و نشانه‌های این بیماری به طور معمول در زمان رشد شدت گرفته و تا بعد از دوران بلوغ نیز ادامه دارند.
یکی از عوارض اسلیپ این است که سبب بروز آرتروز زودرس می‌شود. بهترین کار این است که تشخیص در زمان مناسب صورت گرفته و در اسرع وقت برای درمان آن اقدام شود.
روشهای درمان ارتوپدی کودکان
برای رفع و درمان ناهنجاری‌ها و مشکلات موجود در اندام‌های حرکتی کودکان از روشهای درمانی زیر کمک گرفته می‌شود:
-
استفاده از بریس
بریس‌ها در انواع متفاوتی وجود دارند که با توجه به نوع و شدت عارضه، مناسب‌ترین نوع آن برای کودک انتخاب می شود. مدت زمان و نحوه استفاده از آن توسط پزشک به طور دقیق به کودک و والدین آن آموزش داده خواهد شد.
-
تزریق درمانی
از این روش برای اسپاسم عضلانی، ترمیم استخوان‌هایی که تحت عمل استوئوتومی قرار گرفته اند، جابجایی و یا طولانی نمودن تاندون‌ها، بازسازی لگن و عمل فیوژن استفاده می‌شود.
-
فیزیوتراپی
یکی دیگر از روشهای موثر درمانی که ممکن است به تنهایی و یا در کنار دیگر درمان‌ها برای رفع و از بین بردن نواقص اسکلتی کودک مورد استفاده قرار بگیرد، فیزیوتراپی بوده که دارای روش‌ها و تکنیک‌های بسیار متنوعی میباشد. زمانی که فرد با متخصص ارتوپدی اطفال مشاوره داشته باشید، ایشان در صورت لزوم بیمار را به یک فیزیوتراپیست خوب در زمان مناسب ارجاع خواهند داد.
-
کار درمانی و روان درمانی
کار درمانی که یکی از شاخه‌های توانبخشی میباشد، با ارائه تکنیک‌های درمانی می‌تواند کودک را در انجام فعالیت‌های روزمره خود یاری نماید. در برخی از ناهنجاریهای خاص پزشک تشخیص می‌دهد که نیاز به روان درمانی نیز در کنار دیگر درمان‌ها وجود دارد.
-
جراحی
در شرایطی که با کمک روشهای محافظه کارانه نتیجه مطلوبی از درمان به دست نیاید، جراحی پیشنهاد می‌شود. معمولا برای مشکلات ستون فقرات از روش جراحی فیوژن استفاده می‌شود که در این عمل پیج، میله و یا قلاب در ستون فقرات گذاشته شده تا از بد فرمی‌های شدیدتر جلوگیری شده و به بهبودی ظاهری آن کمک کند. البته این نوع جراحی ممکن است تا مناسب برای درمان ناهنجاریهای قفسه سینه، اختلالت گردنی و کیفوز نیز باشد.
عمل جراحی برای درمان مشکلات استخوان ران به این صورت است که جراح به برش دادن این استخوان و بازسازی مفصل لگن می‌پردازد. البته در برخی مواقع عمل استئوتومی ران و لگن فقط مناسب برای کودکان زیر دو سال میباشد. به طور کلی روشهای جراحی رایج برای ناهنجاریهای ارتوپدی اطفال عبارت‌اند از:- بازسازی دست و پا
- بلند نمودن تاندون‌ها
- ترمیم ستون فقرات
- جراحی‌های اصلاحی
- برداشتن توده‌های سرطانی و غیر سرطانی
- ترمیم و یا تعویض کردن مفصل
- و ...
چگونه از بروز بیماری‌های ارتوپدی در فرزندم جلوگیری نمایم؟
برای این کار می‌توانید موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- چکاپ و ارزیابی نوزادان بعد از به دنیا آمدن توسط متخصص ارتوپدی اطفال
- انجام دادن تست‌های ژنتیک قبل و بعد از تولد فرزند
- نمونه برداری از استخوان‌ها و ماهیچه‌های نوزاد در صورت تشخیص پزشک
چه چیزی در ارتوپدی اطفال انتظار می‌رود؟
در زمان ملاقات با فوق تخصص ارتوپدی اطفال در ابتدا از این موضوع مطمئن شوید که وی دارای تخصص و مدرک معتبر میباشد. در ادامه شما به بیان سوابق پزشکی فرزندتان پرداخته که در این جلسه بهتر است کودکتان لباس راحتی بر تن داشته باشد.
ممکن است برای درک بهتر از عکس‌های تصویربرداری استفاده شده و یا در صورت لزوم مواردی مانند آزمایش خون و .. از فرزند شما گرفته شود.
در نهایت با تشخیص درست، متخصص ارتوپدی اطفال به ارائه بهترین روش و یا روشهای ترکیبی از درمان پرداخته و برای آن برنامه ریزی می‌کند.
بیشتر مطب جراحان ارتوپدی کودکان با در نظر گرفتن این موارد چیده و ساخته شده اند. تجهیزات طراحی شده ویژه، اسباب بازی‌های موجود، فیلم‌ها و مواد خواندنی، همگی به ایجاد محیطی راحت و بدون خطر برای کودک کمک می‌کنند.
سوالات متداول
-
بهتر است کلینیک ارتوپدی کودکان دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
بیشتر مطب جراحان ارتوپدی اطفال با در نظر گرفتن کودکان چیده و تزئین شده اند. تجهیزات طراحی شده ویژه، اسباب بازی‌های موجود، فیلم‌ها و ... همگی به ایجاد محیطی راحت و بدون خطر برای کودکان کمک می‌کنند.
