آناتومی جامع مچ دست: عکس ساختار استخوانها، اعصاب و رباط ها

چکیده مطلب

یکی از مفاصل بسیار مهم بدن، مچ دست می‌باشد که در این مطلب مختصر و مفید قصد داریم، آناتومی این عضو مهم از بدن را به طور دقیق مورد بررسی قرار دهیم. پس با دکتر محمدعلی اخوت پور همراه باشید تا آناتومی جامع مچ دست را مطالعه کنید.

مفاصل مچ دست

از کنار هم قرار گرفتن سطح مفصلی پایینی استخوان‌های اولنا و رادیوس و استخوان‌های کارپ، مفصل مچ دست تشکیل شده است. در ادامه شما را به طور جزئی تر و دقیق‌تر با مفصل مچ دست آشنا می‌کنیم:

1. مفصل رادیواولنار پایینی (Distal radioulnar joint)

   

   این مفصل بین استخوان‌های اولنا و رادیوس است.

2. مفصل رادیو کارپال (Radiocarpal joint)

   این مفصل بین استخوان‌های کارپ و رادیوس قرار دارد.

3. مفصل اولنوکارپال (Ulnocarpal joint)

   این مفصل بین استخوان‌های کارپ و انتهای استخوان‌های اولنا قرار گرفته است.

4. مفاصل اینترکارپال (Intercarpal joint)

   این مفصل بین استخوان‌های متاکارپ و استخوان‌های کوچک بین ردیف دیستال استخوان‌های کارپ قرار گرفته است.

آناتومی استخوان های مچ دست

از کنار هم قرار گرفتن 8 استخوان به نام استخوان‌های کارپ (Carpal bones) مچ دست تشکیل شده است.
این استخوان‌ها در دو ردیف می‌باشند که ردیف بالایی یا پرگزیمال (Proximal row) نزدیک به استخوان ساعد و ردیف پایین یا دیستال (Distal row) نزدیک به استخوان‌های کف دست می‌باشد.
در کل دست و مچ انسان از 27 استخوان تشکیل شده است:

• 8 استخوان مچ دست
• 5 استخوان متاکارپ (استخوان کف دست)
• 14 فالانژ (استخوان انگشتان دست و شست)

در ادامه به طور دقیق‌تر این موارد را شرح می‌دهیم:

1. اولنار استیلوئید

   اکستنشن در پایین استخوان اولنا که در آن رباط جانبی سمت مچ دست متصل می‌شود.

2. استیلوئید شعاعی

   این استخوان جایی است که رباط جانبی سمت شست مچ دست متصل می‌شود.

3. اسکافوئید

   یک استخوان بادام هندی شکل نزدیک به انگشت شست که دو ردیف استخوان مچ دست را به هم متصل می‌کند.

4. تریکوتروم

   یک استخوان هرمی شکل در اولین ردیف از استخوان‌های مچ است.

5. ذوزنقه

   یک استخوان میز شکل نزدیک به انگشت شست در ردیف دوم از دو ردیف استخوان مچ دست به نام ذوزنقه می‌باشد که پایه تکیه گاه انگشت شست است و وظیفه چرخش را برعهده دارد.

6. Pisiform

   یک استخوان نخودی شکل در ردیف دوم از دو ردیف استخوان مچ دست است.

آناتومی رباط‌های مچ دست

از کنار هم قرار گرفتن تعدادی استخوان و مفاصل فرعی، مفصل مچ دست تشکیل شده است. استخوان‌هایی که این مفصل را تشکیل می‌دهند، با کمک نوارهای محکم که به آنها رباط یا بیگان می‌گویند، به هم متصل شده‌اند. پس باید بدانید که مچ دست دارای تعداد زیادی رباط است که در ادامه مهم‌ترین آنها را برایتان مطرح می‌کنیم:

1. لیگامان کلترال (جانبی) خارجی یا کلترال رادیال (Lateral collateral ligament)

   این لیگامان از بالا به مفصل استخوان رادیوس و از پایین متصل به استخوان اسکافوئید می‌باشد.

2. لیگامان کلترال (جانبی) داخلی یا کلترال او کنار (Medial collateral ligament)

   لیگامان کلترال از سمت پایین متصل به پیزیوفورم و کتروم و از بالا به بخش پایینی استخوان اولنا چسبیده است.

3. لیگامان رادیوکارپال قدامی (Anterior radiocarpal ligament)

   این لیگامان سبب اتصال استخوان‌های زند بالایی (رادیوس) به استخوان‌های کوچک متاکارپ می‌شود.

4. لیگامان رادیوکارپال خلفی (Posterior radiocarpal ligament)

   این لیگامان بخش پشتی استخوان‌های کوچک کارپ را به استخوان‌های زند بالایی متصل کرده و در بخش خلفی مچ دست قرار دارد.

5. لیگامان اولنوکارپال قدامی (Anterior ulnocarpal ligament)

   این لیگامان در بخش قدامی مچ دست قرار داشته و سبب اتصال استخوان‌های کوچک کارپ به استخوان‌های زند پایینی می‌گردد.

6. لیگامان‌های بین استخوان های کوچک یا اینترکارپال (Intercarpal ligaments)

   این لیگامان سبب اتصال استخوان‌های کارپ به هم می‌شود.

7. لیگامان‌های کارپومتاکارپ (Carpometacarpal ligaments)

   

   این نوع لیگامان سبب اتصال استخوان‌های کف دست به استخوان‌های کوچک دیستال کارپ می‌گردد.

نام سطوح مچ دست

سطوح مچ دست دارای نام‌های زیر هستند:

1. سطح کف دست

   

   سطح قدامی یا جلویی مچ دست را آنتریور (Anterior) یا ولار (Volar) می‌گویند.

2. سطح پشت دست

   

   سطح خلفی یا پشتی مچ دست را پوستریور (Posterior) یا دورسال (Dorsal) می‌نامند.

مهم‌ترین حرکات مچ دست

از حرکات بسیار مهم مچ دست می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

1. خم شدن (Palmar flexion)

   در حرکت پالمار فلکشن، کف دست به طرف بازو و آرنج حرکت می‌کند.

2. باز شدن (Dorsiflexion)

   حرکت دورسی فلکشن، زمانی است که شما برای بلند شدن کف دست خود را روی سطحی می‌گذارید. در این شرایط مچ دست برای کمک به بلند شدن شما این حرکت را انجام می‌دهد.

3. ابداکشن (Abduction)

   انحراف به سمت رادیال (Radial deviation)، نوعی دیگر از حرکات مچ دست بوده که در آن شست به طرف زند زبرین نزدیک می‌گردد. برای درک بهتر می‌توانیم مثال سلام نظامی را برایتان بزنیم که در آن مچ دست چنین حرکتی دارد و کف دست به سمت جلو قرار گرفته است.

4. ادداکشن (Adduction)

   در حرکت انحراف به سمت اولنا (Ulnar deviation)، انحراف مچ دست به گونه‌ای است که انگشت کوچک به طرف زند زبرین یا استخوان اولنا باشد.

5. سوپینیشن (Supination)

   بلند کردن دست به گونه‌ای که کف دست به طرف آسمان قرار گرفته باشد، بیانگر این حرکت است.

6. پرونیشن (Pronation)

   اگر کف دست به طرف زمین قرار داشته باشد، یعنی این حرکت انجام شده است.

آناتومی اعصاب و عروق مچ دست

اعصاب مسئول انتقال پیام از دست به مغز برای حس، رفلکس و حرکت هستند. به عنوان مثال، اگر یک اجاق گاز داغ را لمس کنید، اعصاب انگشت شما پیامی به مغز ارسال می‌کند تا واکنش نشان داده و دست خود را حرکت دهید.
سه عصب مهم پس از عبور از ساعد از مچ دست نیز عبور می‌کنند که در ادامه بیشتر آنها را بررسی می‌کنیم:

1. عصب رادیال (Radial nerve)

   

   این عصب در سمت زند زبرین (استخوان رادیوس) قرار داشته و سبب وجود حس در بخش پشتی دست می‌گردد.

2. عصب مدیان (Median nerve)

   

   عصب مدیان با عبور از کانال مچ دست، سبب حس انگشتان شست، سبابه و وسطی می‌گردد. این عصب وظیفه ارسال پیام‌های حرکتی مغز به کف دست را نیز برعهده دارد.

3. عصب اولنار (Ulnar nerve)

   

   این عصب باعث رساندن پیام عصبی مغز به عضلات کف دست شده تا بتوانند حرکت کنند. عصب اولنار، حس بخش انگشت کوچک دست را به وجود می‌آورد.

عکس آناتومی مچ دست

عکس زیر کامل تر شما را با آناتومی مچ دست آشنا می کند:

سؤالات متداول

1. کدام عروق مچ دست اهمیت زیادی دارند؟

   شریان‌های اولنار و رادیال از مهم‌ترین عروق عبور کننده از مچ دست می‌باشد. شریان رادیال که در اطراف استخوان رادیال و در سطح ولار مچ دست است، در زمان نبض مچ دست احساس می‌گردد. شریان اولنار نیز در طرف استخوان اولنا و در سطح ولار دست می‌باشد.