نوروپاتی محیطی چیست؟ | علائم، تشخیص و دوره بهبود + 5 روش درمانی

آیا این مطلب برایتان مفید است؟

سیستم عصبی محیطی شبکه ای از اعصاب بوده که سبب متصل کردن سیستم عصبی مرکزی بدن به سایر اعضا می شود. حال به نظر شما اگر اختلالی در این سیستم رخ دهد، چه اتفاقی می افتد؟
تا به حال نام نورپاتی محیطی (Peripheral neuropathy) به گوشتان خورده است؟ این بیماری دارای چه نشانه ها و علائمی می باشد؟ روش های تشخیص و درمان آن کدام اند؟
این عارضه به چه دلایلی رخ می دهد؟ آیا امکان پیشگیری از آن وجود دارد؟
در این مقاله با ما همراه باشید تا انواع این بیماری و عوارض آن را به طور دقیق بشناسید و اگر علائم آن را ندارید، بررسی کنید که آیا جزء افرادی هستید که در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارید یا خیر. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

نوروپاتی چیست؟

نوروپاتی یک ترمینولوژی و یک کلمه کلی است که شامل طیف وسیعی از بیماری ها از خوش خیم تا بدخیم است و با توجه به وسعت های متفاوتی که دارد، درمان های مختلفی نیز برای هر بیمار مورد استفاده قرار می گیرند.
اصطلاح نوروپاتی محیطی، شرایطی می باشد که به دنبال آن اختلالاتی در فعالیت های عادی اعصاب که در ارتباط با سیستم محیطی بدن هستند، رخ می دهند. به اصطلاح می توان بیان کرد نوروپاتی محیطی، بیماری اعصاب محیطی می باشد.
نوروپاتی زمانی به وجود می آید که نورون ها یا همان سلول های عصبی، دچار تخریب و آسیب دیدگی شوند که در این شرایط اختلالاتی در فرایند انتقال سیگنال های عصبی مغز به اندام ها وارد می شود.
نوروپاتی می تواند سبب آسیب رسیدن به انواع اعصاب بدن شده و یا یک نوع از اعصاب بدن را تحت تاثیر خود قرار دهد.
اگر نورپاتی تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است تا سبب آسیب دیدگی دائمی اعصاب شود. همچنین نوروپاتی می تواند نشانه یک مشکل جدی در فرد باشد. در عناوین بعدی شما را با عوارض این بیماری نیز آشنا خواهیم کرد.

علائم نوروپاتی محیطی

هر عصب در سیستم محیطی شما عملکرد خاصی دارد، بنابراین علائم به نوع اعصاب تحت تأثیر بستگی دارد. برای درک بهتر علائم در ابتدا نوع اعصاب را که به دو دسته تقسیم می شوند، برایتان بیان می کنیم:
اعصاب حسی که احساساتی مانند دما، درد، لرزش یا لمس را از پوست دریافت می کنند.
اعصاب حرکتی که حرکت عضلات را کنترل می کنند.
اعصاب خودمختار که عملکردهایی مانند فشار خون، تعریق، ضربان قلب، هضم و عملکرد مثانه را کنترل می کنند.

علائم و نشانه های نوروپاتی محیطی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. شروع تدریجی بی حسی، سوزن سوزن شدن در پاها یا دست ها که می توانند به سمت بالا در پاها و بازوهای شما پخش شوند.
2. درد تند، ضربان دار یا همراه با سوزش
3. حساسیت شدید به لمس
4. درد در حین فعالیت هایی که نباید باعث درد شوند، مانند درد در پاها هنگامی پتو روی آن ها قرار می گیرد.
5. عدم هماهنگی و افتادن روی زمین
6. ضعف عضلانی
7. فلج (اگر اعصاب حرکتی تحت تأثیر قرار گیرند.)

اگر اعصاب خودمختار تحت تأثیر قرار گیرند، علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1. عدم تحمل گرما
2. تعریق بیش از حد یا عدم توانایی در عرق کردن
3. مشکلات روده، مثانه یا گوارشی
4. افت فشار خون که باعث سرگیجه یا سبکی سر می شود.

چه کسانی در معرض ابتلا به نوروپاتی هستند؟

این وضعیت می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، افراد مسن در معرض خطر بیشتری هستند. حدود 8 درصد از بزرگسالان بالای 65 سال درجاتی از نوروپاتی را گزارش می کنند. به طور معمول افراد زیر بیش از دیگران در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند:

1. افراد مبتلا به بیماری دیابت (حدود 60 تا 70 افراد مبتلا به دیابت، دچار نورپاتی می باشند.)
2. افراد دارای کلسترول بالا، فشار خون بالا
3. افراد دچار چاقی مزمن
4. افرادی که بیش از اندازه الکل مصرف می کنند.
5. افراد در مشاغل خاص، مانند مشاغلی که نیاز به حرکات تکراری دارند، شانس بیشتری برای ابتلا به مونو نوروپاتی ناشی از ضربه یا فشرده شدن اعصاب دارند.
6. از بین افرادی که تحت درمان شیمی درمانی قرار دارند، حدود 30 الی 40 درصد آن ها به نوروپاتی مبتلا هستند.
7. حدود 30 درصد افراد مبتلا به HIV به نوروپاتی مبتلا هستند.

انواع نوروپاتی محیطی

بیش از 100 نوع نوروپاتی محیطی وجود دارد که هر کدام مجموعه ای از علائم و پیش آگهی خاص خود را دارند.
آن ها از سندرم تونل کارپال (یک آسیب تروماتیک رایج پس از استفاده مکرر مزمن از دست ها و مچ دست، مانند استفاده از رایانه) تا آسیب عصبی مرتبط با دیابت را شامل می شوند. در ادامه شما را با انواع نوروپاتی آشنا می کنیم:

1. نوروپاتی حرکتی

   این نوع نورپاتی آسیب به اعصابی است که عضلات و حرکات بدن را کنترل می کند، مانند حرکت دادن دست ها و بازوها یا صحبت کردن.

2. نوروپاتی حسی

   اعصاب حسی آنچه را که احساس می کنید، مانند درد، دما یا لمس سبک را کنترل می کنند.

3. نوروپاتی عصب اتونومیک

   اعصاب خودمختار عملکردهایی را کنترل می کنند که شما از آن ها آگاه نیستید، مانند تنفس و ضربان قلب. آسیب به این اعصاب می تواند جدی باشد.

4. نوروپاتی های ترکیبی

   شما ممکن است ترکیبی از 2 یا 3 نوع دیگر از نوروپاتی ها مانند نوروپاتی حسی_حرکتی داشته باشید.

نوروپاتی چگونه تشخیص داده می شود؟

این بیماری به دلایل متعددی ایجاد می شود که در عناوین بعدی این موارد را نیز برایتان بیان می کنیم. به همین منظور روش های تشخیصی متنوعی برای بررسی و ارزیابی آن در نظر گرفته می شود که عبارتند از:

1. معاینه فیزیکی

   پزشک در این معاینه به بررسی مواردی مانند علائم، سبک زندگی، سوابق خانوادگی و ... می پردازد.

2. معاینه عصبی

   در این معاینه به بررسی واکنش های تاندون ها، استحکام عضلانی و توانایی بیمار و میزان هماهنگی اندام ها پرداخته می شود.

3. آزمایش خون

   آزمایش خون می تواند مواردی مانند دیابت، کمبود ویتامین، عفونت غیر طبیعی سیستم ایمنی و ... را تشخیص دهد که از دلایل ابتلا به این عارضه می باشند.

4. آزمایشات تصویربرداری

   MRI و یا CT اسکن می توانند مواردی مانند تومور، دیسک کمر و یا دیگر ناهنجاری های را تشخیص دهند.

5. آزمایش عملکرد اعصاب

   الکترومیوگرافی می تواند به بررسی آسیب عصبی در عضلات بپردازد. در این روش یک پروب، سیگنال هایی را به عصب فرستاده و الکترود، پاسخ های آن را ضبط می کند.

6. بیوپسی عصبی

   این آزمایش به این صورت است که بخش کوچکی از عصب برداشته شده تا مورد بررسی قرار بگیرد.

روش های درمان نوروپاتی محیطی

روش های درمان با توجه به علت ایجاد عارضه انتخاب می شوند. در صورتی که دلیل ایجاد این بیماری دیابت باشد، باید سطح گلوکز خون کنترل شود.
اگر فقر ویتامین سبب پیدایش این عارضه شده باشد، تامین ویتامین های بدن زیر نظر پزشک می تواند به درمان این عارضه کمک نماید.
به همین ترتیب روش های درمانی بسیاری می توانند به رفع این بیماری کمک نمایند. همچنین در برخی از مواقع ترکیبی از این روش ها می تواند بهترین نتایج را برای فرد به همراه داشته باشد. در ادامه شما را با برخی از روش های رایج درمانی این عارضه آشنا می کنیم:

1. دارو درمانی

   در کنار داروهایی که پزشک در دوره درمان نوروپاتی برای هر بیمار به صورت خاص تجویز می کند، می توان از دارو هایی برای تسکین درد آن استفاده کرد. از جمله این داروها می توان به مواردی مانند مسکن ها، داروی ها ضد صرع، داروی های ضد افسردگی و ... اشاره کرد.

2. بریس یا اسپلینت

   از این روش زمانی استفاده می شود که بیمار دچار ضعف در عضلات خود می گردد. این ابزارها می توانند با محافظت از اندام ها به بهبودی و پیشگیری از تشدید آن کمک کنند.

3. تبادل پلاسما و گلوبولین داخل وریدی

   این روش سبب خنثی شدن فعالیت سیستم ایمنی می گردد و ممکن است که برای درمان عارضه های التهابی مناسب باشد.
   در این روش خون از بیمار گرفته شده و بعد از آن آنتی بادی و دیگر پروتئین ها از خون خارج می گردند و سپس خون به بدن بازگردانده می شود. در این درمان شما سطوح بالایی از پروتئین را دریافت خواهید نمود.

4. فیزیوتراپی

   استفاده از روش های متنوع فیزیوتراپی نیز می تواند نقش به سزایی در بهبودی و درمان این بیماری داشته باشد. روش های فیزیوتراپی با توجه به وسعت عارضه برای هر بیمار به طور خاص در نظر گرفته می شوند.

5. جراحی

   در صورتی که فشار روی اعصاب ناشی از موارد شدیدی مانند تورمور باشد، ممکن است تا پزشک از روش های جراحی برای درمان استفاده نماید.

علل ابتلا به نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی آسیب عصبی ناشی از تعدادی شرایط مختلف است که در ادامه این موارد را برای شما شرح می دهیم:

1. بیماری های خود ایمنی

   این بیماری ها عبارتند از سندرم شوگرن، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم گیلن باره، پلی نوروپاتی دمیلینه کننده التهابی مزمن و واسکولیت.

2. دیابت

   دیابت شایع ترین علت است. در میان افراد مبتلا به دیابت، بیش از نیمی از آن ها دچار نوعی نوروپاتی خواهند شد.

3. عفونت

   عفونت شامل برخی از عفونت های ویروسی یا باکتریایی، از جمله بیماری لایم، زونا، ویروس اپشتین بار، هپاتیت B و C، جذام، دیفتری و HIV است.

4. اختلالات ارثی

   اختلالاتی مانند بیماری شارکو ماری توث از انواع ارثی نوروپاتی هستند.

5. تومور

   برخی از تومورهای سرطانی (بدخیم) و غیر سرطانی (خوش خیم)، می توانند روی اعصاب ایجاد شوند یا بر روی اعصاب فشار بیاورند. همچنین، پلی نوروپاتی می تواند در نتیجه برخی از سرطان های مرتبط با پاسخ ایمنی بدن ایجاد شود. آن ها نوعی اختلال دژنراتیو به نام سندرم پارانئوپلاستیک هستند.

6. اختلالات مغز استخوان

   شامل پروتئین غیر طبیعی در خون (گاموپاتی های مونوکلونال)، نوعی سرطان استخوان (میلوما)، لنفوم و بیماری نادر آمیلوئیدوز است.

7. بیماری های دیگر

   آن ها عبارتند از بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلالات بافت همبند و تیروئید کم کار

8. قرار گرفتن در معرض سموم

   مواد سمی شامل مواد شیمیایی صنعتی و فلزات سنگین مانند سرب و جیوه است.

9. داروها

   برخی داروها، به ویژه آن هایی که برای درمان سرطان (شیمی درمانی) استفاده می شوند، می توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند.

10. آسیب یا فشار روی عصب

    صدمات، مانند تصادفات ناشی از وسایل نقلیه موتوری، سقوط یا آسیب های ورزشی، می توانند اعصاب محیطی را از بین ببرند یا به آن ها آسیب برساند. فشار عصب می تواند ناشی از گچ گرفتن یا استفاده از عصا یا تکرار حرکتی مانند تایپ مکرر باشد.

11. کمبود ویتامین

    ویتامین های B از جمله B1، B6 و B12 و ویتامین E و نیاسین برای سلامت اعصاب بسیار مهم هستند.

عوارض نوروپاتی

عوارض نوروپاتی محیطی می توانند شامل موارد زیر باشند:

1. سوختگی و آسیب های پوستی

   ممکن است تغییرات دما یا درد را در قسمت‌هایی از بدن که بی‌حس هستند، احساس نکنید.

2. عفونت

   پاها و سایر نواحی فاقد حس ممکن است بدون اطلاع شما آسیب ببینند. این نواحی را به طور مرتب بررسی کنید و آسیب های جزئی را قبل از عفونی شدن درمان کنید، به خصوص اگر دیابت دارید.

3. عدم تعادل

   ضعف و از دست دادن حس ممکن است با عدم تعادل و افتادن همراه باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر متوجه سوزن سوزن شدن، ضعف یا درد غیرمعمول در دست ها یا پاهای خود شدید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. تشخیص و درمان زودهنگام بهترین فرصت را برای کنترل علائم و جلوگیری از آسیب بیشتر به اعصاب محیطی ارائه می دهد.

آیا می توان مانع از بروز نوروپاتی شد؟

بهترین راه برای جلوگیری از نوروپاتی محیطی، مدیریت شرایط پزشکی است که شما را در معرض خطر قرار می دهد، مانند دیابت، اعتیاد به الکل یا آرتریت روماتوئید. پس موارد زیر را در نظر داشته باشید:

1. سبک زندگی سالم را انتخاب کنید.

   برای حفظ سلامت اعصاب از یک رژیم غذایی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی استفاده کنید. با خوردن گوشت، ماهی، تخم مرغ، لبنیات کم چرب و غلات غنی شده از کمبود ویتامین B-12 محافظت کنید. اگر گیاهخوار هستید، غلات غنی شده منبع خوبی از ویتامین B-12 هستند، اما در مورد مکمل های B-12 با پزشک خود مشورت کنید.

2. به طور منظم تمرین کنید.

   با تأیید پزشک، سعی کنید حداقل 30 دقیقه تا یک ساعت ورزش کنید، حداقل سه بار در هفته.

3. قند خون خود را کنترل نمایید.

   علاوه بر رعایت یک رژیم غذایی سالم، می توانید برای اینکار از یک دستگاه تست قند خون کمک بگیرید و بهتر است که این کار را به طور روزانه انجام دهید.

4. مصرف سیگار و دخانیات را ترک نمایید.

   سیگار می تواند روی گردش خون تاثیر گذاشته و ریسک ابتلا به بیماری نوروپاتی را افزایش دهد.