آیا این مطلب برایتان مفید است؟
یکی از شکستگی‌های شایع در ناحیه مچ دست، شکستگی استخوان اسکافوئید (Scaphoid fracture) میباشد. این نوع عارضه چه نشانه‌ها و علائمی داشته و معمولا در چه شرایطی به وجود می‌آیند؟
آیا این نوع شکستگی به راحتی تشخیص داده می‌شود؟ چه روشهای درمانی برای آن وجود دارند؟ دوران بهبودی بعد از این درمان چگونه است؟ آیا پس از درمان فرد به طور قطعی بهبودی خود را به دست می‌آورد؟
بعد از درمان شکستگی استخوان اسکافوئید چه عوارضی ممکن است تا بروز کنند؟
در این مقاله مختصر و مفید با دکتر محمدعلی اخوت پور همراه باشید تا اطلاعات موثری در این باره به دست آورید.
شکستگی استخوان اسکافوئید چیست؟
شکستگی استخوان اسکافوئید یکی از شایع‌ترین انواع شکستگی در ناحیه مچ دست میباشد که معمولا به دنبال وارد شدن یک ضربه به این ناحیه ایجاد می‌شود. در عنوان بعدی شما را با نشانه‌ها و علائم این نوع عارضه آشنا خواهیم کرد.
علائم شکستگی استخوان اسکافوئید
این عارضه می‌تواند با نشانه‌های زیر همراه باشد:
-
درد
شکستگی‌های اسکافوئید معمولاً باعث درد و تورم در سمت شست مچ دست می‌شوند. هنگامی که شست یا مچ دست خود را حرکت می‌دهید یا زمانی که می‌خواهید چیزی را نیشگون بگیرید یا در دست بگیرید، ممکن است درد شدید باشد.
در برخی از انواع این شکستگی، درد شدت زیادی نداشته و امکان اشتباه گرفتن آن با پیچ خوردگی مچ دست وجود دارد.
همچنین دردی در مچ دست که در عرض یک روز پس از آسیب از بین نمی‌رود، ممکن است نشانه شکستگی باشد، بنابراین در صورت تداوم درد باید به پزشک مراجعه کنید. درمان سریع شکستگی اسکافوئید به جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می‌کند. -
دیگر علائم همراه با درد
این موارد عبارت‌اند از:- تورم در اطراف ناحیه دردناک
- ضعف مچ دست و ناتوانی آن
روشهای تشخیص شکستگی استخوان اسکافوئید
برای تشخیص این نوع شکستگی پزشک از روشهای زیر استفاده می‌کند:
-
معاینه فیزیکی
در طول معاینه، پزشک در مورد سلامت عمومی با شما صحبت می‌کند و از شما می‌خواهد که علائم خود را توضیح دهید. او می‌خواهد بداند که آسیب چگونه رخ داده است.
متخصص ارتوپدی، مچ دست را معاینه خواهد کرد. در اکثر شکستگی‌ها، حساسیت مستقیم روی استخوان اسکافوئید وجود دارد. در این معاینه همچنین پزشک به دنبال مواردی مانند تورم، کبودی و یا از دست دادن حرکت دست میباشد. -
اشعه ایکس
اشعه ایکس تصاویری از ساختارهای متراکم استخوان ارائه می‌دهد. پزشک برای تعیین اینکه آیا شکستگی اسکافوئید دارید و اینکه آیا قطعات شکسته شده استخوان جابجا شده اند یا خیر، عکس اشعه ایکس را تجویز می‌کند. عکسبرداری با اشعه ایکس همچنین به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا شما شکستگی دیگری دارید یا خیر.
در برخی موارد، شکستگی اسکافوئید بلافاصله در عکسبرداری با اشعه ایکس ظاهر نمی‌شود. اگر پزشک مشکوک به شکستگی باشد، اما در عکسبرداری با اشعه ایکس قابل مشاهده نیست، ممکن است توصیه کند که به مدت 2 تا 3 هفته از آتل مچ دست یا گچ گیری استفاده کنید و سپس برای عکسبرداری بعدی مراجعه نمایید. اغلب، شکستگی‌های اسکافوئید تنها پس از مدتی در عکسبرداری با اشعه ایکس قابل مشاهده هستند. در طول این دوره انتظار، باید از آتل یا گچ استفاده داشته باشید و از فعالیت‌هایی که ممکن است باعث آسیب بیشتر شوند، اجتناب کنید. -
اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
پزشک ممکن است برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد استخوان‌ها و بافت‌های نرم مچ دست، ام آر آی را تجویز کند. این نوع تصویر برداری گاهی اوقات می‌تواند شکستگی استخوان اسکافوئید را قبل از اینکه در اشعه ایکس دیده شود، نشان دهد.
-
توموگرافی کامپیوتری (CT)
سی تی اسکن می‌تواند در آشکار کردن شکستگی استخوان اسکافوئید مفید باشد و همچنین می‌تواند نشان دهد که آیا استخوان‌ها جابجا شده اند یا خیر. پزشک از اطلاعات سی تی اسکن برای تعیین برنامه درمانی شما استفاده خواهد کرد.
روشهای درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
درمان توصیه شده از جانب متخصص ارتوپدی به موارد متعددی از جمله محل شکستگی استخوان، جابجا شدن استخوان و یا جابجا نشدن آن، زمانی که دچار شکستگی شده اید و ... بستگی دارد. به طور کلی روند اصلی درمان برای این عارضه به این صورت است که در حدود 4 الی 5 ماه بی حرکتی مچ دست تجویز می‌شود. اما پس از آن اگر پزشک در عکس مشاهده کند که همچنان استخوان جوش نخورده است، نمی‌توان برای درمان آن از روشهای غیر از جراحی استفاده کرد.
-
استفاده از آتل و یا گچ
استفاده از گچ یا آتل با توجه به نوع و میزان شکستگی متفاوت میباشد:
-
شکستگی‌های اسکافوئید که به انگشت شست نزدیک‌تر هستند. (قطب دیستال)
این نوع شکستگی‌ها معمولاً در عرض چند هفته با محافظت مناسب و فعالیت محدود بهبود می‌یابند. این قسمت از استخوان اسکافوئید خون خوبی دارد که برای بهبودی لازم است.
برای این نوع شکستگی، پزشک ممکن است ساعد و دست شما را در گچ یا آتل قرار دهد. گچ گیری یا آتل معمولاً زیر آرنج قرار می‌گیرند و انگشت شست شما را نیز در برخواهند گرفت. -
شکستگی نزدیک ساعد
اگر اسکافوئید در وسط استخوان یا نزدیک‌تر به ساعد (قطب پروگزیمال) شکسته شود، بهبودی می‌تواند دشوارتر باشد. این نواحی از استخوان اسکافوئید خون چندانی ندارند. در صورت تشخیص این نوع شکستگی، گچ انگشت شست و بالاتر از آرنج شما را در برمی‌گیرد تا در نهایت به تثبیت شکستگی کمک کند.
-
-
استفاده از محرک استخوان
پزشک ممکن است استفاده از محرک استخوان را برای کمک به بهبود شکستگی توصیه کند. این دستگاه کوچک امواج الکترومغناطیسی اولتراسونیک یا پالسی با شدت کم را ارائه می‌دهد که باعث تحریک التیام می‌شود.
-
جراحی
در مواقع حادتر شکستگی و یا در زمانی که قطعات استخوانی جابجا شده باشند، پزشک ممکن است، جراحی را توصیه کند. هدف از جراحی تراز مجدد و تثبیت شکستگی است که به آن فرصت بهتری برای بهبودی می‌دهد.
در برخی موارد، این کار با استفاده از یک برش محدود و ابزار هدایت شونده خاص انجام می‌شود. در سایر موارد، از طریق یک برش باز با دستکاری مستقیم شکستگی صورت می‌گیرد. برای برخی از شکستگی‌ها جراح متخصص از آرتروسکوپ نیز استفاده می‌کند.
در روش دیگری از جراحی از ایمپلنت‌های فلزی، از جمله پیچ یا سیم برای نگه داشتن استخوان اسکافوئید تا زمانی که استخوان به طور کامل بهبود یابد، استفاده می‌شود.
فیزیوتراپی بعد از درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
بعد از درمان این عارضه برای اینکه بهبودی خود را به طور درست و در زمانی سریع‌تر به دست آورید، لازم است تا تحت نظر یک فیزیوتراپیست قرار داشته باشید. فیزیوتراپی استخوان اسکافوئید در زمان داشتن گچ و بعد از آن به ترمیم استخوان و بهبود دامنه حرکتی مچ دست به شما کمک خواهد کرد. معمولا بعد از باز کردن گچ دست شما با خشکی مفصل و ضعف در حرکت دست خود رو به رو شده اید که به همین دلیل نیاز دارید تا یک متخصص به شما در بازیابی دامنه حرکتی کمک کند.
در فیزیوتراپی برنامه تمرینی مناسب خاص هر بیمار برنامه ریزی می‌شود.
علل شکستگی استخوان اسکافوئید
شکستگی استخوان اسکافوئید در هر سنی از جمله کودکان ممکن است رخ دهد. هیچ عامل خطر یا بیماری خاصی وجود ندارد که احتمال شکستگی استخوان اسکافوئید را افزایش دهد. در ادامه دلایل این نوع شکستگی را بیان می‌کنیم:
- شکستگی اسکافوئید معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که روی دستی دراز افتاده و وزنتان روی کف دستتان می‌افتد. انتهای استخوان بزرگ‌تر ساعد نیز ممکن است در این نوع سقوط، بسته به موقعیت دست در هنگام افتادن روی زمین، بشکند.
- این آسیب همچنین می‌تواند در طول فعالیت‌های ورزشی یا برخورد وسایل نقلیه موتوری رخ دهد.
مدت زمان بهبودی شکستگی استخوان اسکافوئید
برخلاف بسیاری از شکستگی‌های دیگر، شکستگی‌های اسکافوئید به آرامی بهبود می‌یابند. این مدت زمان بین 6 تا 10 هفته بوده و خشکی و ناراحتی‌های خفیف آن نیز بعد از حدود 12 ماه رفع می‌شوند.
عوارض بعد از درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
با وجود اینکه معمولا درمان به طور کامل انجام می‌شود، اما با این وجود در برخی از افراد احتمال بروز عوارض زیر وجود دارد:
-
عدم جوش خوردن
احتمال جوش نخوردن این نوع استخوان وجود دارد، زیرا خونرسانی به استخوان اسکافوئید ضعیف است. خونرسانی خوب به استخوان در بهبود شکستگی بسیار مهم است، زیرا خون اکسیژن و مواد مغذی را به محل شکستگی حمل می‌کند تا به بهبودی کمک کند.
اگر شکستگی اسکافوئید شما بهبود نیابد، پزشک ممکن است جراحی را برای قرار دادن پیوند استخوان در نظر بگیرد. -
نکروز آواسکولار (نکروز به دلیل اختلال عروقی)
نوعی بیماری است که سبب می‌شود خون به استخوان نرسد. به طور معمول در این نوع شکستگی‌ها در اثر جابجا شدن قطعات استخوانی، احتمال مختل شدن خونرسانی به استخوان وجود دارد.
اگر خون رسانی به یکی از قطعات به طور قابل توجهی کاهش یابد یا به طور کامل از بین رود، آن قطعه از استخوان مواد مغذی کافی دریافت نکرده و سلول‌ها می‌میرند. اگر این اتفاق بیفتد استخوان به درستی بهبود نمی‌یابد. -
آرتروز
با گذشت زمان، جوش نخوردن و نکروز آواسکولار اسکافوئید می‌تواند منجر به آرتریت مچ دست شود. آرتریت زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف مفصلی در مفصل فرسوده می‌شود.
علائم آرتریت در مچ دست ممکن است شامل موارد زیر باشند:- درد در این ناحیه
- سفتی و یا سخت شدن مچ دست
- کاهش دامنه حرکتی در مچ دست
- درد با فعالیت‌هایی مانند بلند کردن، گرفتن یا تحمل وزن
-
ملیونیون (بد جوش خوردن)
این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که قطعات استخوان اسکافوئید در موقعیت نادرست بهبود می‌یابند.
اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است حرکت مچ دست تحت تاثیر قرار بگیرد و در نهایت منجر به درد و مشکلات در گرفتن و نگه داشتن اشیا شود.
معمولا این مشکل در عکس برداری با اشعه ایکس یا اسکن استخوان اسکافوئید دیده می‌شود. برای اصلاح این عارضه لازم است تا از جراحی کمک گرفته شود که در آن، استخوان اسکافوئید دوباره شکسته شده و به درستی تراز می‌گردد و از پیوند استخوان برای اصلاح بدشکلی و کمک به استخوان برای بهبودی استفاده می‌شود.
نکات مراقبتی بعد از درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
تا زمان بهبودی نکات زیر را رعایت کنید:
- از بلند کردن، حمل کردن، هل دادن یا کشیدن وسایل سنگین اجتناب کنید.
- با دست آسیب دیده خود چیزی را پرتاب نکنید.
- از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های سنگین پرهیز نمایید.
- از نردبان بالا نروید.
- در فعالیت‌هایی با خطر افتادن روی دست، مانند اسکیت سواری شرکت نکنید.
- تا زمان بهبودی از کشیدن سیگار و مصرف دخانیات اجتناب کنید. زیرا این موارد می‌توانند بهبود شکستگی را به تاخیر بیندازد یا از آن جلوگیری کنند.
- حفظ حرکت کامل انگشتان در طول دوره نقاهت بسیار مهم است. پزشک یک برنامه ورزشی ارائه می‌دهد و شما باید این موارد را با کمک یک فیزیوتراپیست انجام دهید. فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا حد ممکن دامنه حرکتی و قدرت را در مچ دست خود بازیابی کنید.
سوالات متداول
-
شکستگی اسکافوئید چقدر شایع است؟
به طور کلی به دلیل اندازه و موقعیت استخوان اسکافوئید در دو ردیف استخوان مچ دست، این نوع عارضه شایع‌ترین شکستگی مچ دست میباشد. -
محل و اندازه برش برای جراحی شکستگی استخوان اسکافوئید به چه مواردی بستگی دارد؟
محل و اندازه برش جراحی بستگی به این دارد که کدام قسمت از اسکافوئید شکسته شده است. گاهی اوقات، پیچ یا سیم را می‌توان با یک برش کوچک در قطعات استخوان قرار داد. در موارد دیگر، برش بزرگتری لازم است تا اطمینان حاصل شود که قطعات استخوان اسکافوئید به درستی ردیف می‌شوند. این برش ممکن است در جلو یا پشت مچ دست ایجاد شود. -
اگر استخوان اسکافوئید جوش نخورد، چه اقدامی باید انجام شود؟
در این صورت تنها راهی که برای درمان این عارضه وجود دارد، جراحی میباشد.
