چکیده مطلب
آیا در نواحی خاصی در بدن خود احساس درد و حساسیت دارید؟ آیا به دلیل این درد‌ها خوابتان دچار اختلال شده است؟ آیا تابه‌حال چیزی درباره سندرم درد میوفاشیال شنیده‌اید؟
برخی افراد ممکن است بر اثر ابتلا به بیماری به نام سندرم درد میوفاشیال درد، حساسیت و ناراحتی زیادی را تجربه کنند، اما به دلیل آشنا نبودن با این عارضه، علت دردهای خود را به مشکلات دیگری ربط دهند.
در این مطلب قصد داریم تا علاوه بر معرفی این بیماری به بیان و بررسی علل ایجاد، علائم، راه‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از ابتلا به آن به طور کامل بپردازیم.
سندرم درد میوفاشیال چیست؟
سندرم درد میوفاشیال (Myofascial Pain Syndrome)، بیماری است که باعث بروز درد در بافت‌های نرم بدن می‌شود. این بیماری مزمن بافت فاشیا (نوعی بافت همبند) که عضلات را می‌پوشاند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. بافت فاشیا علاوه بر عضلات، بافت‌های دیگری از جمله اعصاب و عروق و همچنین اندام‌هایی مانند قلب را می‌پوشاند. MPS ممکن است یک عضله و یا گروهی از عضلات را درگیر کند.
گاهی ممکن است فرد با لمس یک نقطه از بدن خود، در قسمت دیگری از بدن که به ظاهر نامربوط است درد را احساس کند که به این گونه درد‌ها درد ارجاعی گفته می‌شود. نقاط دردناکی که در این بیماری به وجود می‌آیند، شامل برجستگی‌هایی از عضلات و بافت فاشیا می‌باشند که لمس کردن و فشار دادن آنها باعث بروز احساس درد و حتی گسترش یافتن آن به سایر نقاط شود.
علائم ابتلا به سندرم درد میوفاشیال
از علائم ابتلا به این سندرم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
درد
از شایع‌ترین علائم ابتلا به این سندرم احساس درد و خستگی است. این درد می‌تواند مربوط به نقاط ماشه‌ای یا تریگر پوینت باشد. افراد ممکن است دچار دردهایی از قبیل سر درد، دردهای سیاتیک، گردن درد، درد مفاصل و همچنین درد پشت را تجربه کنند. این درد می‌تواند از خفیف تا شدید، مداوم و یا دوره‌ای متغیر باشد، اما در اغلب مواقع به صورت درد مداوم، محدود کننده و آزار دهنده است. این درد با لمس نقاط ماشه‌ای ایجاد شده و یا تشدید می‌یابد. -
اسپاسم عضلانی و کاهش دامنه حرکتی
ایجاد نقاط ماشه‌ای و منقبض شدن فیبرهای عضلانی باعث متوقف شدن جریان خون در آن نقطه می‌شود. با متوقف و یا محدود شدن جریان خون در آن قسمت، عضله اکسیژن خون مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کند و این امر باعث تجمع مواد زائد در این بافت‌ها می‌شود. این اتفاق باعث تحریک تریگر پوینت شده که با ارسال سیگنال درد واکنش نشان می‌دهد و مغز دستور استفاده نکردن از عضله را صادر می‌کند. عدم استفاده از عضله باعث سفت شدن عضله، ضعیف شدن و کاهش دامنه حرکتی بیمار می‌شود. به همین دلیل عضلات اطراف عضله آسیب دیده باید سخت‌تر کار کنند تا کار عضله آسیب دیده را انجام دهند. این نقاط می‌توانند در این عضلات نیز ایجاد شوند و دردهای موضعی فرد را بیشتر کنند. -
خستگی
درد دائمی در عضلات، خستگی عمومی، محدودیت حرکتی و یا ترکیبی از این موارد می‌تواند نشان دهنده ابتلا به این سندرم باشد. فرد ممکن است در طول بیداری خود احساس خستگی و خواب آلودگی داشته باشد. -
حساسیت به لمس
حساسیت به لمس از علائمی است که می‌تواند زمان لمس کردن نقاط دردناک و حتی نقاط بدون درد به وجود آید. -
اختلالات خواب
اختلالات خواب به دلیل احساس درد از دیگر نشانه‌های شایع ابتلا به این سندرم میباشد. -
اختلالات روحی
استرس، اضطراب، افسردگی و برخی دیگر از مشکلات و اختلالات روحی می‌توانند در ایجاد تنش‌های عضلانی و ابتلا به این عارضه مؤثر باشند. افرادی که به طور مکرر استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند، بیشتر از سایرین در معرض ایجاد نقاط ماشه‌ای و ابتلا به این عارضه قرار می‌گیرند. گفته می‌شود که این اتفاق به این دلیل است که این افراد عضلات خود را به طور مکرر منقبض می‌کنند که نوعی فشار مکرر به عضلات به شمار می‌آید که از عوامل تأثیرگذار در ایجاد این سندرم میباشد.
تشخیص سندرم درد میوفاشیال
تشخیص این عارضه تنها با انجام معاینه فیزیکی صورت می‌گیرد. متخصص ارتوپدی برای تشخیص این بیماری، فشار ملایمی را با انگشت خود به نواحی دردناک وارد می‌کند و پاسخ عضلات و واکنش بیمار به آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. ایشان همچنین وجود نقاط ماشه‌ای را که ممکن است به صورت گره‌ها یا ندول هایی زیر دست احساس شوند را می‌تواند با لمس کردن تشخیص دهد.
به طور معمول برای تشخیص سندرم درد میوفاشیال انجام تصویر برداری‌ها و آزمایشات خاصی توصیه نمی‌شود، مگر در مواردی که پزشک معالج به وجود بیماری دیگری شک داشته باشد و بخواهد با انجام بررسی های بیشتر آن ها را تایید و یا رد کند.
درمان سندرم میوفاشیال
درمان این بیماری با استفاده از روشهای مختلفی امکان پذیر میباشد. گاهی ممکن است استفاده از یک یا ترکیبی از این درمان‌ها برای رسیدن به نتایج بهتر پیشنهاد شود. در ادامه با انواع روشهای درمان این بیماری آشنا می‌شویم:
-
درمان‌های اولیه
اقدامات خود مراقبتی زیر می‌توانند به حفظ سلامت بدن و رهایی از علائم این سندرم کمک کنند:-
ورزش کردن
فعال بودن و انجام تمرینات ورزشی ملایم می‌تواند به بهبود درد و علائم این بیماری کمک کند. برای یافتن تمرینات مناسب بهتر است از پزشک معالج خود و یا یک فیزیوتراپیست کمک بگیرید. -
دور کردن تنش و استرس از خود
سعی کنید آرام باشید و تنش و استرس را از خود دور کنید. وجود استرس باعث می‌شود که درد بیشتری را تجربه کنید. استفاده از راه‌حل‌هایی مانند مدیتیشن می‌تواند مفید واقع شود.
-
-
دارو درمانی
بسته به علت ایجاد این درد، مصرف هر یک از داروهای مسکن (داروهای ضد درد)، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، شل‌کننده‌های عضلانی، استروئیدها، داروهای ضد افسردگی و همچنین داروهای آرام بخش برای بهبود کیفیت خواب بیمار ممکن است تجویز شود. -
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی دارای تکنیک‌های مختلفی برای درمان این بیماری و کنترل علائم آن میباشد. فیزیوتراپیست می‌تواند بر اساس علائم بیمار برنامه درمانی را متناسب با شرایط او طراحی کند. این برنامه می‌تواند شامل یک یا ترکیبی از تکنیک‌های زیر باشد:-
اصلاح پوسچر
اصلاح پاسچر یا اصلاح وضعیت بدن به بهبود درد و سایر علائم بیمار کمک می‌کند. به این دلیل که یکی از علل ایجاد این عارضه قرار گرفتن بدن در وضعیت‌های نامناسب برای طولانی مدت میباشد، فیزیوتراپیست می‌تواند با آموزش نحوه ایستادن، راه رفتن، نشستن و خوابیدن صحیح به بیمار به بهبود شرایط جسمی و کنترل علائم این بیماری کمک کند. -
تمرین درمانی
ورزش درمانی یا تمرین درمانی شامل تمرین‌های اختصاصی و برنامه‌ریزی شده‌ای میباشد که توسط فیزیوتراپیست متناسب با شرایط بیمار طراحی می‌شوند. تمرینات ورزشی می‌تواند به آزاد شدن نقاط ماشه‌ای، کاهش تنش و گرفتگی عضلات، افزایش انعطاف و بهبود دامنه حرکتی بیمار کمک کنند. -
منوال تراپی
منوال تراپی یا درمان دستی یکی دیگر از روشهای درمانی موجود در فیزیوتراپی میباشد که با استفاده از تکنیک‌های دست انجام می‌شود. این روش باعث کاهش تنش و فشار در ستون فقرات و همچنین عضلات می‌شود و درد و خشکی آنها را کاهش می‌دهد. -
سوزن خشک
سوزن خشک یا درای نیدلینگ روشی است که در آن سوزن‌های فلزی باریکی را وارد پوست ناحیه درگیر نقاط ماشه‌ای می‌کنند. این سوزن‌ها به بهبود جریان گردش خون و برطرف کردن گرفتگی و تنش عضلات کمک کرده و درد را کاهش می‌دهند. -
الکتروتراپی
الکتروتراپی یکی دیگر از درمان‌های موجود در فیزیوتراپی میباشد که در آن از امواج صوتی، امواج الکترومغناطیسی و جریان الکتریکی برای کمک به بهبود سندرم درد میوفاشیال استفاده می‌شود. این روش یک روش بدون درد و ایمن میباشد که بر آزاد سازی نقاط ماشه‌ای، تسکین و کاهش درد، افزایش جریان خون موضعی و همچنین بهبود توانایی حرکتی عضلات تاثیر دارد. -
اولتراسوند تراپی
در اولتراسوند تراپی از امواج مکانیکی برای افزایش میزان گردش خون و گرما در عمق بافت‌ها استفاده می‌شود. افزایش گردش خون به افزایش میزان اکسیژن رسانی و مواد مغذی به بافت‌های آسیب دیده و بالا رفتن سرعت بهبودی آنها کمک می‌کند. این روش درمانی به تسکین درد در بافت‌های نرم از جمله عضلات و فاشیا و همچنین آزاد شدن نقاط ماشه‌ای یا همان تریگر پوینت‌ها نقش بسیار مؤثری دارد. -
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی شامل مالش دادن و ورز دادن بافت‌های نرم بدن با استفاده از دست میباشد و شامل انواع مختلفی است. ماساژ دادن باعث افزایش و بهبود جریان خون در نواحی مختلف بدن و گرم شدن عضلات می‌شود. این موارد در آزاد شدن نقاط ماشه‌ای و کاهش درد و سفتی عضلات تأثیر دارند. ماساژ درمانی برای درمان این عارضه به دو روش مستقیم و غیر مستقیم قابل انجام است. در روش اول، فشارهای مستقیم و کنترل شده‌ای به نقاط ماشه‌ای وارد می‌شود که این امر در آزاد شدن انقباض این نقاط مؤثر است. در روش دوم، کشش ثابت و ملایمی به نقاط ماشه‌ای وارد می‌شود و تنش عضله‌ای که در این بیماری درگیر شده است، آزاد می‌شود. -
لیزر تراپی
لیزر درمانی یا لیزر تراپی در فیزیوتراپی روشی است که در آن از نور متمرکز لیزر برای تحریک سلول‌های بدن و بهبود گردش خون موضعی در ناحیه تحت درمان استفاده می‌شود. ایجاد حرارت در عضلاتی که درگیر نقاط ماشه‌ای هستند، باعث تحریک آنها شده که در نتیجه آن تنش برطرف شده و این نقاط آزاد می‌شوند و درد بیمار تسکین می‌یابد. -
شاک ویو تراپی
شاک‌ویوتراپی از درمان‌های غیرتهاجمی و ایمن در فیزیوتراپی میباشد که در آن با به کار گیری امواج صوتی و اعمال آنها به بافت‌های تحت درمان، گرمای عمقی در بافت‌ها به وجود می‌آورند. در نتیجه این اتفاق جریان خون در عضلات درگیر این بیماری افزایش یافته و تنش، گرفتگی و درد آنها بهبود پیدا می‌کند.
-
-
تزریق درمانی
تزریق درمانی یکی از تکنیک‌هایی است که زمانی که سندرم درد میوفاشیال به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشترین موارد کاربرد این روش برای درمان گره‌هایی که در بازوها، پاها، کمر و گردن هستند، می‌باشند. در این تزریق یک ماده بی‌حس‌کننده به همراه کورتیکواستروئید به ناحیه تحت درمان تزریق می‌شود و باعث غیر فعال شدن نقاط ماشه‌ای آن ناحیه و کاهش درد می‌شود.
عوارض سندرم درد میوفاشیال
عوارض مرتبط با این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-
مشکلات خواب
علائم و نشانه‌های این بیماری از جمله درد باعث می‌شوند که خواب فرد دشوار شود. افرادی که به این بیماری دچار هستند، ممکن است در یافتن موقعیت صحیح بدن هنگام خواب با مشکل مواجه شوند. همچنین ممکن است فرد با تکان خوردن حین خواب به نقاط ماشه‌ای فشار وارد کند که این امر موجب دردناک شدن آنها و بیدار شدن بیمار می‌شود. -
فیبرومیالژیا
بر اساس گزارش‌های اعلام شده از نتایج برخی تحقیقات، احتمال تبدیل شدن این سندرم به بیماری فیبرومیالژیا که نوعی بیماری مزمن همراه با درد زیاد میباشد، وجود دارد. برخی پزشکان معتقدند که این سندرم می‌تواند در شروع بیماری فیبرومیالژیا نقش داشته باشد.
علل ابتلا به سندرم درد میوفاشیال
علل اصلی ایجاد این سندرم هنوز ناشناخته می‌باشند، اما موارد زیر می‌توانند در تحریک و ایجاد آن نقش داشته باشند:
-
آسیب عضلانی
وارد شدن ضربه و آسیب دیدن عضله و همچنین کشیدگی آن می‌توانند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند. علاوه بر این می‌تواند بر اثر فشار بیش از حد روی یک عضله یا گروه عضلانی خاص، رباط یا تاندون ایجاد شود. -
استفاده مکرر از عضلات
استفاده مکرر از عضلات و انجام مداوم حرکات تکراری در فعالیت‌های ورزشی و یا اشتغال در کار‌هایی که شامل انجام حرکات مکرر مانند چکش زدن هستند، به مرور می‌توانند ابتلا به این سندرم را منجر شوند. -
قرار گرفتن در وضعیت بدنی نامناسب
قرار گرفتن در وضعیت بدنی نامناسب برای طولانی مدت به طور مثال نشستن در حالت نامناسب پشت میز کار یکی دیگر از دلایلی است که می‌تواند فرد را دچار این عارضه کند. -
قرار گرفتن در محیط‌های سرد
از دیگر عللی که می‌تواند در ابتلا به سندرم درد میوفاشیال تأثیر داشته باشد، کار و یا زندگی کردن در محیط‌های سرد برای طولانی مدت میباشد. -
اختلالات روحی
استرس، اضطراب، افسردگی و برخی دیگر از مشکلات و اختلالات روحی می‌توانند در ایجاد تنش‌های عضلانی و ابتلا به این عارضه مؤثر باشند. افرادی که به طور مکرر استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند، بیشتر از سایرین در معرض ایجاد نقاط ماشه‌ای و ابتلا به این عارضه قرار می‌گیرند. گفته می‌شود که این اتفاق به این دلیل است که این افراد عضلات خود را به طور مکرر منقبض می‌کنند که نوعی فشار مکرر به عضلات به شمار می‌آید که از عوامل تأثیرگذار در ایجاد این سندرم میباشد. -
برخی بیماری‌ها
مشکلات متابولیک یا هورمونی مانند بیماری تیروئید یا نوروپاتی دیابتی و همچنین حمله قلبی، التهاب معده می‌توانند با عوارضی از جمله سندرم درد میوفاشیال همراه باشند. -
سوء تغذیه
سوء تغذیه یا نرسیدن مواد مغذی به عضلات و کمبود ویتامین‌هایی از جمله ویتامین D و همچنین فولات که در واقع شکل طبیعی ویتامین B9 میباشد نیز می‌تواند زمینه ابتلای فرد به این بیماری را فراهم کند. -
وجود عفونت‌های مزمن
ابتلا به عفونت‌های مزمن و درمان نکردن آنها می‌تواند با عوارضی از قبیل ایجاد سندرم درد میوفاشیال همراه باشد. -
بی تحرکی
بی تحرکی و یا کم تحرکی به طور مثال بر اثر قرار گرفتن یک عضو در آتل یا گچ برای مدتی می‌تواند منجر به ایجاد این عارضه شود.
راه‌های پیشگیری از سندرم درد میوفاشیال
عوامل زیادی وجود دارند که خطر ابتلای افراد به این بیماری را بالا می‌برند. گرچه نمی‌توان از ابتلا به آن پیشگیری کرد، اما می‌توان با کنترل این عوامل، شدت بیماری را کاهش داد. در ادامه به راه‌های کنترل این بیماری به طور مختصر اشاره کرده‌ایم:
-
قرار دادن بدن در موقعیت صحیح هنگام خواب
سعی کنید هنگام خواب بدن خود را در وضعیت صحیحی قرار دهید. برای انجام این کار می‌توانید از تشک و بالشت مناسب استفاده کنید. -
کنترل استرس
سعی کنید افکار و ذهن خود را کنترل کنید و همچنین خود را در موقعیت‌های استرس زا قرار ندهید تا بتوانید استرس را که یکی از عوامل مؤثر در ایجاد این درد میباشد را کاهش دهید. -
ورزش کردن
ورزش کردن نه تنها به افزایش کشش و قدرت بافت‌های نرم بدن کمک می‌کند، بلکه فشار ها و تنش‌های روانی را نیز کاهش می‌دهد. -
اجتناب از عوامل آسیب زا
از موارد آسیب زایی که می‌توانند قابل پیشگیری باشند مانند حمل کیف‌های سنگین که به عضلات فشار وارد می‌کنند، اجتناب نمایید. -
یوگا
شرکت در ورزش‌هایی مانند یوگا که به آرامش روحی فرد کمک می‌کنند، می‌تواند نتایج اثر بخشی را به همراه داشته باشد. -
داشتن رژیم غذایی سالم
داشتن رژیم غذایی سالم نه تنها به سلامت تمام ارگان‌های بدن کمک می‌کند، بلکه موجب کنترل علائم این سندرم می‌شود. مصرف برخی مواد غذایی باعث به وجود آمدن التهاب می‌شود و این التهاب می‌تواند باعث افزایش درد میوفاشیال شود. توصیه می‌شود از مصرف غذاهایی از جمله غذاهای سرخ شده، لبنیات مانند شیر، پنیر و ماست، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و غذاهای تهیه شده با آرد تصفیه شده مانند شیرینی‌ها، نان سفید، پاستا، مارگارین (کره)، روغن نباتی، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، گوشت قرمز (برگر، استیک)، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، گوشت فرآوری شده مانند سوسیس خودداری کنید.
سوالات متداول
-
چه عواملی می‌توانند در ایجاد دردهای میوفاشیال نقش داشته باشند؟
فشارهای فکری و همچنین افسردگی و اضطراب می‌توانند در بروز علائم این سندرم نقش داشته باشند. -
میزان شیوع سندرم درد میوفاشیال چقدر است؟
این درد در حدود 85% از افراد در طول زندگی آنها رخ می‌دهد. این درد ممکن است به درستی تشخیص داده نشود و با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود و این به این دلیل میباشد که در سر درد، درد گردن و شانه، درد لگن، درد اندام و یا سندرم درد عصبی پنهان است. سندرم درد میوفاشیال زنان و مردان را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می‌دهد. -
سندرم درد میوفاشیال بیشتر در کجا رخ می‌دهد؟
درد میوفاشیال و نقاط ماشه‌ای می‌توانند در هر عضله‌ای در بدن ایجاد شوند. با این حال، شایع‌ترین ماهیچه‌هایی که درگیر می‌شوند، عضلات بالای کمر، شانه و گردن هستند. -
آیا سندرم درد میوفاشیال یک بیماری خود ایمنی است؟
خیر. التهاب عضله و یا بافت فاشیا در این بیماری ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به سلول‌های این بافت‌ها نمی‌باشد.
