سندرم تونل کارپال | علائم، تشخیص، ورزشها، فیزیوتراپی و جراحی

آیا این مطلب برای شما نوشته شده است؟

آیا احساس بی حسی و گزگز شدن در نواحی مختلف دست خود را دارید؟ آیا دچار ضعف در دستان خود برای انجام فعالیت های روزمره خود گشته اید، اما نمی دانید علت آن چیست؟
ممکن است این علائم نشانه ای از بروز نوعی سندرم به نام تونل کارپال باشند. آیا می دانید این سندرم چیست و به چه دلایلی افراد به آن مبتلا می شوند؟ شاید برایتان عجیب باشد، اما باید بدانید که بروز این عارضه گاها می توان خفیف و بدون نشانه باشد.
پس مطالعه این مقاله تنها برای شناخت و درمان این عارضه نبوده و می تواند برای پیشگیری از این سندروم نیز به شما راهکار هایی را ارائه دهد.
به کف دست خود نگاه کنید، زیر پوست مچ دست خود یک تونل می بینید که نباید آن را با تاندون دست اشتباه بگیرید. ما قصد داریم تا درباره مشکلی که برای این تونل ایجاد می شود، صحبت کنیم. اگر فکر می کنید که به این عارضه مبتلا شده اید، بهتر است تا مقاله زیر را برای دریافت اطلاعات درمانی این بیماری مطالعه کنید.
اگر که این علائم را ندارید هم، می توانید با خواندن این مقاله، روش های پیشگیری از این بیماری را بیاموزید تا دچار این سندرم نشوید.

چه افرادی به سندرم تونل کارپال مبتلا می شوند؟

مبتلا شدن به این سندرم، کاندیدای خاصی ندارد و افراد بسیاری به دلایل متعددی می توانند دچار این بیماری شوند. این افراد از کودکان تا بزرگسالان بوده و رده سنی خاصی برای این سندرم وجود ندارد. البته طبق بررسی های انجام شده، سن بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، بالاتر از 30 سال بوده و نسبت درصد زنان به مردان نیز در میان آن ها بیشتر می باشد. بیشترین افرادی که می توانند در معرض ابتلا به این سندروم باشند، عبارتند از:

1. آرایشگران
2. اپراتور های رایانه
3. کارگران خط مونتاژ
4.  تمام افرادی که بیش از حد با دستان خود کار می کنند.
5. افراد دارای دیایب کنترل نشده

سندرم تونل کارپال چیست؟

عارضه ای که در ساعد مچ دست رخ می دهد، به نام سندرم تونل کارپال شناخته می شود. زمانی که به عصب مچ دست فشار وارد شود، شما دچار علائمی مانند درد، گزگز شدن و .. خواهید شد. سندرم تونل کارپال، بین چند استخوان رباط، مسیر باریکی از سمت کف دست به ساعد می باشد. در ادامه علل بروز این مشکل را نیز مطالعه می کنید.

علائم بروز سندرم تونل کارپال

این سندرم با نشانه ها و علائمی همراه می باشد که اگر این نشانه را مشاهده کردید، بهتر است تا هر چه سریع تر به متخصص ارتوپدی مراجعه داشته باشید:

1. گزگز شدن، بی حسی و حس سوزن سوزن شدن در انگشتان دست (شایع ترین علائم)
2. بی حسی و ضعف دست در نگه داشتن اشیا
3. حس سوزن سوزن شدن در شانه و ساعد
4. احساس درد در نواحی ساعد و شانه
5. درد های بیش از حد دست در زمان خواب
6. پخش شدن درد در نواحی گردن و بخش های بالایی و پشت بدن
7. عدم توانایی انگشتان برای کارهای ساده ای مانند بستن دکمه ی لباس

علل ایجاد سندرم تونل کارپال

می توان گفت هر چیزی که منجر به وارد شدن فشار به عصب میانی دست شود، می تواند نقشی در بروز این بیماری داشته باشد. به طور کلی بروز این بیماری می تواند دلایل متعددی داشته باشد که در زیر آن ها را برای شما بیان می کنیم:

1. ژنتیک

   عوامل ارثی در بروز سندرم تونل کارپال بسیار موثر هستند. این سندرم در همه ی افراد یکسان نبوده و می تواند در برخی بزرگتر و در بعضی دیگر، کوچکتر باشد. اما به نظر شما موارد ارثی چگونه سبب این مشکل می شوند؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که وجود مشکلات آناتومیکی می توانند اثرات منفی روی عصب داشته باشد و تغییراتی را در ناحیه عصب اعمال نمایند.

2. استفاده بیش از اندازه از دست

   انجام دادن حرکات مکرر و تکراری با یک عضو بدن و آن هم برای طولانی مدت، می تواند سبب آسیب رسیدن به آن اندام و ضعف های تاندونی گردد که در نتیجه به عصب فشار وارد می شود.

3. بیماری ها

   برخی از بیماری ها مانند دیابت، کم کاری غده تیروئید، فشار خون، رماتیسم مفصل و غیره می توانند در بروز این سندرم نقش داشته باشند.

4. تومور

   وجود کیست و تومور در درون کانال کارپال می تواند سبب بروز این بیماری شود.

5. چاقی مفرط

   چاقی بیش از حد می تواند بیماری های زیادی را به دنبال خود داشته باشد که سندرم تونل کارپال نیز از این مورد بی بهره نیست.

6. بارداری

   در زمان باردای هورومون ها دچار تغییرات بسیاری می شوند که می توانند سبب بروز فشار و یا آسیب عصب مدیان و به دنبال آن بروز سندرم تونل کارپال شوند.

7. آسیب ها

   یکی دیگر از مواردی که می تواند منجر به بروز این سندرم شود، بروز یک حادثه مانند تصادف، ضربه، سقوط و یا زمین خوردن است که سبب در رفتگی و یا شکستگی مچ دست می شود.

تشخیص سندرم تونل کارپال

1. معاینه فیزیکی و اولیه

   

   برای این کار پزشک موارد زیر را انجام می دهد:
   1. فشردن و یا ضربه زدن به مچ دست برای بررسی عکس العمل بیمار (عدم عکس العمل بیمار نشان دهنده بی حسی در دست می باشد.)
   2. خم کردن مچ دست و نگه داشتن در همان حالت (اگر حس گزگز شدن انگشتان دست، سوزن سوزن شدن و درد برای بیمار ایجاد شد، می تواند نشانه ای از بروز عارضه تونل کارپال باشد.)
   3. بستن چشمان بیمار و لمس برخی از اشیا و تشخیص آن ها (در صورتی که بیمار قادر به تشخیص شی مورد نظر نباشد، می توان بروز این عارضه را نیز تشخیص داد.)
   4. بررسی توانایی و ضعف انگشتان دست

2. انجام آزمایشات مورد نیاز

   

   به طور کلی بعد از اینکه پزشک تمام موارد بالا را مورد بررسی قرار داد، برای اینکه به تشخیص خود مطمئن شود و بررسی دقیق تری داشته باشد، عملکرد عصب مدیان را با انجام آزمایشات تخصصی تر مورد ارزیابی قرار می دهد که عبارتند از:

   1. عکس برداری اشعه ایکس

      یکی از رایج ترین انواع تصویر برداری که برای بررسی بافت های استخوانی مورد استفاده قرار می گیرد، عکس برداری اشعه ایکس می باشد.

   2. تست نوار عصب عضله

      انجام این تست با وارد شدن شوک های الکتریکی کوچکی به دست می باشند و سرعت انتقال پیام از عصب به عضلات مورد اندازه گیری قرار می گیرد. انجام آن به این شکل است که سوزن کوچکی در عضله وارد شده و با مشاهده فعالیت های الکتریکی که روی صفحه نمایش نشان داده می شود، عصب میانی دست مورد ارزیابی قرار می گیرد.

   3. ام آر آی

      این روش نیز مانند تصویربرداری اشعه ایکس، بسیار رایج بوده و به خوبی قادر است تا بافت های نرم بدن را مورد ارزیابی قرار دهد.

   4. سونوگرافی

      این روش نیز می تواند به منظور بررسی عصب مدیان مورد استفاده قرار بگیرد.

روش های درمان سندرم تونل کارپال

روش های درمان زیر برای عارضه تونل کارپال مورد استفاده قرار می یگرند:

1. آتل

   

   در صورتی که بیماری در وضعیت خفیفی قرار داشته باشد، استفاده از آتل و یا بریس توصیه می شود. معمولا از بریس یا آتل، در شب استفاده شده که مانع از خم شدن دست می گردد. اما چرا باید دستمان در هنگام خواب خم نشود؟ باید بدانید که اگر دست در وضعیت صاف قرار بگیرد، فضای بیشتری در اختیار عصب دست قرار می گیرد و تاندون های متورم با استراحت کردن مچ دست، جمع می شوند.

2. دارو و تزیقات

   

   مصرف برخی از دارو های غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، می تواند سبب کاهش درد شود، اما در واقع نوعی روش درمانی موقتی بوده و نمی تواند به طور دائم مشکل را رفع نماید.
   همچنین یکی دیگر از مواردی که برای درمان این عارضه تجویز می شود، تزریق کورتیزون می باشد. البته این تزریق می تواند با عوارضی همراه باشد، اما به طور کلی از جراحی بسیار غیرتهاجمی تر است. باید بدانید که گاهی اوقات از این تزریق برای تشخیص سندرم تونل کارپال استفاده می شود. به این صورت که اگر علت درد مچ دست، این عارضه باشد، با تزریق کورتیزون درد به طور موقت تسکین پیدا می کند، اما اگر علت درد بروز این عارضه نباشد، با تزریق کورتیزون بدن هیچ نوع واکنشی نسبت به کورتیزون نشان نمی دهد.

3. فیزیوتراپی سندرم تونل کارپال

   

   یکی از موثرترین و رایج ترین روش های درمانی که برای این عارضه مورد استفاده قرار می گیرد، فیزیوتراپی می باشد. فیزیوتراپی قادر است تا به خوبی از تشدید این سندرم جلوگیری کرده و به درمان آن بپردازد. این روش درمانی بی نظیر با استفاده از تکنیک ها و روش های متنوعی و با تشخیص فیزیوتراپیست در کلینیک فیزیوتراپی انجام می شود. در ادامه شما را انواع روش های درمانی فیزیوتراپی آشنا می کنیم:

   1. طب سوزنی

      این روش درمانی یکی از درمانی های سنتی بوده که می تواند تاثیرات بسیار مثبتی برای درمان بسیاری از مشکلات داشته باشد. برای این کار سوزن هایی با اندازه ها و سایز های متفاوت در نقاط ماشه ای و بخش های حساسی در دست که دچار درد می باشند، وارد می شود. با اینکار هورمون های ضد دردی مانند اندورفین تولید شده و درد کاهش می یابد. برای اینکه این روش درمانی تاثیرات درمانی داشته باشد، حدود 6 تا 8 هفته، لازم است تا به طور متوالی از طب سوزنی استفاده شود و تا چندین ماه نیز می تواند دوام موثری داشته باشد.

   2. لیزر درمانی

      در لیزر درمانی، نور لیزر به مچ دست تابانده شده و به این طربق بازسازی و ترمیم بخش آسیب دیده صورت می گیرد.

   3. منوال تراپی

      این روش درمانی با استفاده از ماساژ دادن و به شکل دستی صورت می گیرد. زمانی که ناحیه آسیب دیده به صورت تکنیکی ماساژ داده می شود، تنش و فشار وارد بر عصب برداشته شده و شرایط دست بیمار بهبود می یابد.

   4. اولتراسوند تراپی

      در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای درمان آسیب دیدگی های مچ دست استفاده می شود. دستگاه اولتراسوند می تواند سبب نفوذ عمیق امواج به بافت بخش بخش آسیب دیده دست شده و برای بهبود آن موثر باشد.

   5. شاک ویو تراپی

      این روش با استفاده از امواج شوک دهنده به درمان و کاهش التهاب نواحی آسبی دیده دست می پردازد. در این صورت فشاری که به عصب مدیان وارد شده برداشته شده و بهبودی حاصل می شود.

4. تمرین درمانی و ورزش برای درمان سندرم تونل کارپال

   به طور معمول برای تمام افرادی که به عارضه تونل کارپال مبتلا می شوند، تمرینات ورزشی موثری تجویز می گردد. این تمرینات علاوه بر آنکه می توانند نقش درمانی داشته باشند، به منظور پیشگیری از و یا جلوگیری از تشدید این عارضه نیز مورد استفاده قرار می گیرند که عبارتند از:

   1. خم کردن مچ دست به عقب

      

      5 ثانیه مچ دست خود را به آرامی به سمت عقب خم کنید و بعد رها کنید. (10 مرتبه و 3 بار در طول روز)

   2. خم کردن مچ دست به جلو

      

      5 ثانیه مچ دست خود را به صورت آرام به سمت جلو خم نمایید و سپس رها کنید. (10 مرتبه و 3 بار در طول روز)

   3. حرکت مچ دست به پهلو

      

      به آرامی مچ دست خود را به سمت پهلو برده و 5 ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. (10 مرتبه و 3 باردر طول روز)

   4. چرخش مچ دست

      

      دستانتان را مشت کنید و آن ها را به صورت مستقیم رو به روی خود قرار دهید. سپس به سمت عقربه ساعت و به دنبال آن در خلاف عقربه ساعت بچرخانید. (10 مرتبه و 3 بار در طول روز)

   5. باز و بسته کردن انگشتان

      

      انگشتان دست خود را باز نمایید و سپس بسیار آرام آن ها را روی بخش میانی انگشتان خود بگذارید. بعد از 5 ثانیه رها کنید. (10 مرتبه و 3 بار در روز)

   6. گذاشتن دست روی سطح صاف

      

      کف دو دست خود را روی میز بگذارید و به صورت بسیار آرام، به دستان خود تکیه دهید. (15 بار 30 ثانیه و 3 بار در روز)

   7. کشش مچ دست

      

      دستان خود را به صورت مستقیم و رو به روی خود نگه دارید. با کمک یکی از دستان خود، انگشتان دست دیگر را گرفته و به طرف بیرون خم کنید. بعد از 15 ثانیه آن را رها کرده و این کار را با دست دیگر خود انجام دهید.

   8. فشار دادن توپی نرم

      

      یک توپ کوچک و نرم یا در دستان خود گذاشته و 5 ثانیه فشار دهید. (10 مرتبه و 3 بار در روز)

5. جراحی سندرم تونل کارپال

   

   در صورتی که سندرم تونل کارپال با کمک هیچ کدام از روش های بالا درمان نشد و در مرحله شدید باشد، پزشک ارتوپدی پیشنهاد می کند تا برای درمان دائمی جراحی انجام شود. جراحی برای درمانی ان عارضه به دو شکل قابل انجام است که عبارتند از:

   1. جراحی باز

      جراحی باز یکی از روش های قدیمی برای درمان این عارضه می باشد. با کمک این عمل، عصب های فشرده رها شده و بیمار می تواند بهبودی کامل خود را به دست آورد.
      در روش جراحی باز، برش کوچکی در کف دست بیمار زده می شود تا دسترسی به قسمت های داخلی مچ دست ایجاد شود. سپس با افزایش حجم در تونل کارپال و از بین رفتن فشار روی عصب مدیان، وضعیت مچ دست بهبود می یابد.
      می توان گفت که بروز عوارضی از جمله عفونت، خونریزی و دیگر عوارضی که در بخش های بعدی مقاله به آن ها اشاره کردیم، در این روش بیشتر می باشد.

   2. جراحی آندوسکوپی

      این روش جدید تر و نوین تر از جراحی باز بوده و عوارض بسیار کمتری را برای بیماران ایجاد می کند.
      در این روش، نیازی به ایجاد یک برش بزرگ در کف دست نمی باشد و جراح تنها یک و یا دو برش بسیار کوچک، در ناحیه مچ دست ایجاد می کند. به همین علت بسیاری از عوارض بعد از جراحی با کمک روش آندوسکوپی از بین می رود.
      بعد از اینکه برش کوچکی ایجاد شد، جراح دوربین را به برش وارد می کند تا تمام آسیب ها را به طور دقیق مورد بررسی قرار دهد. در ادامه با کمک تیغ مخصوصی، رباط عرضی کارپ و لیگامان آزاد شده و فشار روی عصب مدیان برداشته می شود که در نتیجه این عارضه درمان می گردد.

دوره نقاهت بعد از جراحی عارضه تونل کارپال

به طور کلی اینکه دوره نقاهت یک بیماری تا چه میزانی زمان نیاز داشته باشد، تا حد زیادی به شرایط فردی و جسمی بیمار بستگی دارد و همچنین بسیار مهم است که بیمار مراقبت های بعد از جراحی را به درستی و به طور کامل انجام دهد. در صورتی که بیمار تمام این موارد را رعایت کند، می توان انتظار داشت که حدود 3 ماه بعد از جراحی، بهبودی کامل به دست می آید.
البته با توجه به شرایط بدنی بیمار، برای تعداد کمی از بیماران، این امکان وجود دارد که بین 6 ماه تا 1 سال بتوانند توان اولیه را در دستان خود به دست بیاورند. در این مواقع گاها توصیه می شود تا بعد از جراحی نیز، بیمار از آتل یا بریس استفاده داشته باشد. منظور از این مراقبت ها چیست؟ در عنوان بعدی این مورد را نیز برای شما بیان می کنیم.

مراقبت های بعد از جراحی سندرم تونل کارپال

در ابتدا باید گفت که این جراحی، عمل سخت و بسیار دشواری نبوده و در یک روز و به حالت سرپایی انجام می شود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.

1. بروز درد و ناراحتی بعد از جراحی، طبیعی بوده و با مصرف دارو های مسکنی که پزشک تجویز کرده تا حدود چند هفته بعد از جراحی رفع می گردد.
2. وجود تورم تا حدود 2 ماه بعد از جراحی نیز وجود دارد که به مرور زمان رفع می شود.
3. باید در نظر داشته باشید که ضعف در دست می تواند از بین 3 ماه تا 12 ماه ادامه داشته باشد.
4. برای کاهش درد می توانید از کمپرس سرد استفاده کنید.
5. به طور معمول توصیه می شود تا بعد از جراحی تا مدت چند هفته از اسپلینت یا بریس برای مچ دست استفاده شود.
6. بلند کردن اجسام، رانندگی و بسیاری از فعالیت های روزمره تا چند روز بعد از جراحی قابل انجام می باشند.
7. استعمال دخانیات می تواند روند بهبودی را طولانی تر و یا حتی مختل کند، پس از مصرف آن ها، حداقل تا زمان بهبودی کامل خود اجتناب نمایید.
8. تمرینات ورزشی و تکنیک هایی را که پزشک برای شما تجویز می کند را به درستی و به طور منظم انجام دهید.

پیشگیری از بروز سندرم تونل کارپال

می توانید با رعایت نکات زیر، تا حد زیادی از بروز این عارضه جلوگیری کنید:

1. به صورت ملایم تر کار کنید.

   شما نباید بیش از حد معمول به یک عضو بدن خود فشار بیاورید. بهتر است تا در حین روز به دستان خود توجه کنید، خصوصا اگر شغلی دارید که از دستان خود بیش از اندازه استفاده می کنید. شاید شما تایپیست باشید، آیا دقت کردید که انگشتان خود را چگونه روی صفحه کلید قرار می دهید؟ منظور این است که آیا انگشتان خود را محکم فشار می دهید و یا به آرامی؟
   حواستان باشد که اگر این کار را با شدت بالایی انجام می دهید، با دستان خود ملایم تر رفتار کنید.

2. استراحت در بین کار را فراموش نکنید.

   زمان های مکرر و زیادی را کار نکنید. در بین کار به خود استراحت بدهید و دستان و بدن خود را کشش دهید. اگر زیاد می نشینید، حداقل هر یک ساعت یک بار یا نیم ساعت یک بار از جای خود بلند شوید و بدن و دستان خود را استراحت دهید.

3. انجام حرکات آمادگی جسمانی

   قبل از انجام حرکات ورزشی، حتما آمادگی جسمانی انجام دهید و عضلات دست خود را گرم کنید.

4. از تمرینات دست کمک بگیرید.

   این تمرینات می توانند نقش بسیار موثری در جلوگیری از بروز این عارضه داشته باشند:
   • دستتان را مشت نمایید و طوری آن را باز کنید که در زمان باز شدن دست، انگشتانتان تا جایی که ممکن است، با هم فاصله داشته باشند.
   • دست خود را مشت کنید و سپس انگشتان خود را یک به یک باز نمایید.
   • با یک دست مچ دست دیگرتان را نگه دارید و انگشتانتان را به سمت بیرون خم نمایید.

عوارض جراحی تونل کارپال

هر جراحی و عملی می تواند برای بیماران عوارض کوتاه مدت و یا بلند مدتی را به دنبال داشته باشد. البته اگر درمان توسط متخصص ارتوپدی خوب انجام شود، از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری خواهد شد. در ادامه به عوارض بعد از این جراحی اشاره شده است:

1. درد و تورم
2. قرمزی ناحیه دست
3. حس گرفتگی دست
4. عفونت
5. احتمال آسیب دیدن رگ های خونی

سوالات متداول

1. شدت سندرم تونل کارپال به چه صورت است؟

   این عارضه می تواند به سه صورت خفیف، متوسط و شدید ایجاد شود:
   • خفیف: شاید علائمی احساس نشود و تنها ضعف خفیفی در حس لامسه وجود داشته باشد.
   • متوسط: علائم گاها مشاهده شده و شست دست دچار ضعف می شود.
   • شدید: علائم به طور دائم مشاهده شده و شست دست تا حدودی لاغرتر دیده می شود.

2. در صورتی که بیش از حد با کامپیوتر کار می کنیم، چگونه می توان مانع از بروز عارضه تونل کارپال شد؟

   شما باید قوانین استفاده از کامپیوتر را بدانید و آن ها را انجام دهید:
   • ارتفاع صفحه کلید را به خوبی تنظیم کنید.
   • سعی کنید تا مچ دستتان را به سمت بالا خم نکنید و مچ و بازو های خود را در حالتی صاف نگه دارید.
   • سعی کنید تا دست خود را بیش از حد کش ندهید و در فاصله ای مناسب با کامپیوتر بنشینید.

3. آیا رژيم غذایی در درمان عارضه تونل کارپال تاثیر دارد؟

   بله رعایت یک رژیم غذایی متعادل و مناسب، می تواند اثر بسیار خوبی در روند درمانی و یا حتی در کاهش دوره نقاهت بعد از جراحی دست داشته باشد. مکمل های ویتامین B و غذاهایی که منیزیم فراوان دارند، می تواند مناسب باشند.