پارگی، بیرون زدگی یا فتق دیسک گردن: 4 نشانه دیسک گردن + درمان

چکیده مطلب

آیا دچار درد و ناراحتی در ناحیه گردن خود شده‌اید؟ به نظر شما این عارضه به چه دلیل رخ داده است؟ در رابطه با بیرون زدگی دیسک گردن شنیده‌اید؟
ممکن است علائم شما ناشی از بروز این عارضه باشد.
در این مقاله مختصر و مفید قصد داریم شما را به طور دقیق‌تر با عارضه بیرون زدگی و فتق دیسک گردن آشنا کنیم.
با ما همراه باشید تا علائم و روشهای درمان این عارضه را مطالعه کنید.

بیرون زدگی دیسک گردن چیست؟

بیرون زدگی یا فتق دیسک گردن (Cervical disc herniation) عارضه‌ای که در آن دیسک‌های بین مهره‌های گردن به دلایلی مانند آسیب دیدگی، ضربه شدید، افزایش سن و ... از جای خود خارج می‌شوند و در واقع دچار بیرون زدگی می‌گردند. در ادامه با علائم این عارضه آشنا خواهیم شد.

بیرون زدگی دیسک گردن چه علائمی دارد؟

علائم بیرون زدگی دیسک گردن بسته به محل و پاسخ شما به درد بسیار متفاوت است. احساس دردی که احتمالاً به بازو و دست می‌رسد، احساس درد در نزدیکی شانه یا در هنگام چرخاندن سر، اسپاسم عضلانی و گزگز شدن و بی حسی در بازو از شایع‌ترین و مهم‌ترین نشانه‌های این عارضه می‌باشند. در ادامه دقیق‌تر به شرح نشانه‌های آن می‌پردازیم:

1. در مهره‌های C4-C5: درد شانه و گردن
2. در مهره‌های C5-C6: ضعف ماهیچه‌های دو سر و بازکننده مچ، انتشار بی حسی، سوزن ‌سوزن ‌شدن به سمت انگشت شست میانی (شایع‌ترین مرحله برای ایجاد فتق دیسک گردن)
3. در مهره‌های C6-C7: ضعف عضلات سه سر بازو و عضلات باز کننده انگشتان، بی حسی، درد و سوزش و انتشار آن به انگشت میانی (شایع‌ترین مرحله بیرون زدگی دیسک گردن)
4. در مهره‌های C7-T1: ضعف در گرفتن اشیا، بی حسی و درد و انتشار آن از سمت بازو به انگشت کوچک دست

روش‌های تشخیص فتق دیسک گردن

متخصص ارتوپدی با کمک روش‌های زیر به تشخیص این عارضه می‌پردازد:

1. اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

   یک آزمایش غیر تهاجمی است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می‌کند تا نمای دقیقی از بافت‌های نرم ستون فقرات شما ارائه دهد.
   برخلاف اشعه ایکس، اعصاب و دیسک‌ها به وضوح قابل مشاهده هستند.
   MRI می‌تواند تشخیص دهد که کدام دیسک آسیب دیده است و آیا فشار عصبی وجود دارد یا خیر.
   همچنین می‌تواند رشد بیش از حد استخوان، تومورهای نخاعی یا آبسه را تشخیص دهد.

2. اسکن توموگرافی کامپیوتری

   یک آزمایش غیر تهاجمی است که از پرتو اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دو بعدی از ستون فقرات استفاده می‌کند. این تست به ویژه برای تأیید اینکه کدام دیسک آسیب دیده است مفید است.

3. الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCS)

   تست‌های EMG و NCS فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات را اندازه‌گیری می‌کنند. سوزن‌های کوچک یا الکترودها در ماهیچه‌ها قرار می‌گیرند و نتایج روی یک دستگاه مخصوص ثبت می‌شوند.
   از آنجایی که بیرون زدگی دیسک باعث فشار روی ریشه عصبی می‌شود، عصب نمی‌تواند احساس و حرکت را به طور طبیعی به عضله برساند.
   این تست‌ها می‌توانند آسیب عصبی و ضعف عضلانی را تشخیص دهند.

4. اشعه ایکس

   اشعه ایکس مهره‌های استخوانی را در ستون فقرات مشاهده می‌کند و می‌تواند به پزشک بگوید که آیا هر یک از آنها خیلی به هم نزدیک هستند یا تغییرات آرتروز، خار استخوانی یا شکستگی دارید.
   تشخیص بیرون زدگی دیسک تنها با این آزمایش امکان پذیر نیست.

5. میوگرافی

   روشی که شامل تزریق یک رنگ مایع به ستون فقرات و به دنبال آن یک سری اشعه ایکس و اسکن کامپیوتری (CT) است. این روش ممکن است تصاویر مفیدی ارائه دهد که فرورفتگی‌های کیسه مایع نخاعی ناشی از برآمدگی یا بیرون زدگی دیسک‌ها یا خارهای استخوانی را که ممکن است بر روی نخاع یا اعصاب فشار می‌آورد را نشان دهد.

روش‌های درمان بیرون زدگی دیسک گردن

به طور کلی و با توجه به میزان و شدت بیماری، متخصص ارتوپدی برای درمان فتق دیسک گردن از یک و یا ترکیبی از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

1. درمان‌های اولیه

   از روش‌های زیر به منظور کاهش علائم ابتدایی و در کنار دیگر روش‌های درمان استفاده می‌شود و در واقع به تنهایی نقش درمانی ندارند.

   • دارو درمانی

     ممکن است پزشک مسکن‌ها، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و استروئیدها را تجویز کند. گاهی اوقات شل‌کننده‌های عضلانی برای اسپاسم عضلانی تجویز می‌شود.
     همچنین شل‌کننده‌های عضلانی، مانند متوکاربامول (روباکسین)، کاریسوپرودول و سیکلوبنزاپرین (فلکسیریل)، ممکن است برای کنترل اسپاسم عضلانی تجویز شوند.
     داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن، Nuprin، Advil و سلکوکسیب، نمونه‌هایی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی هستند که برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده می‌شوند.
     مسکن‌ها مانند استامینوفن (تیلنول)، می‌توانند درد را تسکین دهند، اما اثرات ضد التهابی NSAIDها را ندارند.
     لازم به ذکر است که استفاده طولانی مدت از مسکن‌ها و NSAIDها ممکن است باعث زخم معده و همچنین مشکلات کلیوی و کبدی شود.
     ممکن است استروئیدها برای کاهش تورم و التهاب اعصاب تجویز شوند.

   • تزریق استروئید

     این روش یک عامل بی‌حس‌کننده است که به فضای اپیدورال ستون فقرات تزریق می‌شود.
     حدود 50 درصد از بیماران پس از تزریق اپیدورال متوجه تسکین درد می‌شوند، اگرچه نتایج موقتی هستند. ممکن است که در برخی موارد نیاز به تزریق‌های مکرر باشد.

   • تزریق اوزون

     در اوزون درمانی با تزریق اکسیژن خالص به کاهش فشار وارد شده بر دیسک پرداخته می‌شود. معمولاً برای اینکه بهترین نتیجه به دست آید، این اقدام با فاصله 2 هفته‌ای تکرار می‌گردد.

2. فیزیوتراپی

   هدف فیزیوتراپی این است که به شما کمک کند هر چه زودتر به فعالیت کامل بازگردید و از آسیب مجدد جلوگیری کنید.
   فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند به شما روش‌های صحیح وضعیت بدنی، بلند کردن و راه‌ رفتن را آموزش دهند و برای تقویت و کشش عضلات گردن، شانه و بازو با شما همکاری خواهند کرد. آنها همچنین شما را به کشش و افزایش انعطاف ستون فقرات و بازوها تشویق می‌کنند.
   توجه داشته باشید که ورزش و تمرینات تقویتی عناصر کلیدی درمان شما هستند.
   انواع روش‌های فیزیوتراپی دیسک گردن عبارت‌اند از:

   • ماساژ درمانی

     ماساژ درمانی با کمک به کاهش اسپاسم عضلات در نهایت به کاهش درد کمک می‌کند. توجه داشته باشید که این روش باید توسط فرد آموزش دیده و فیزیوتراپیست انجام شود.

   • کایروپراکتیک

     در این روش فیزیوتراپیست با تکنیک‌های دستی به کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی در فرد کمک می‌کند.

   • دستگاه های تی ان اس (TENS)

     این دستگاه‌ها تأثیر به سزایی در تسکین دردهای ناشی از آرتروز، دیسک و سیاتیک دارند. دستگاه‌های تی‌ان‌اس با انتقال پالس‌های الکتریکی کوچکی از طریق پوست به بدن، پایانه‌های عصبی را تحریک کرده و بدین ترتیب سبب کاهش درد می‌شوند.

   • تمرین درمانی

     از جمله بهترین و رایج‌ترین روش‌هایی که برای کمک به بهبود این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرد، ورزش و تمرین درمانی است. فیزیوتراپیست با ارائه برنامه درمانی متناسب برای هر فرد به اصلاح حالت بدن و تقویت عضلات گردن می‌پردازد.

   • طب سوزنی

     دیگر روش درمانی که به کاهش درد و التهاب ناشی از بیرون زدگی دیسک گردن کمک می‌کند، طب سوزنی یا درای نیدلینگ است. این روش با وارد شدن سوزن‌های بسیار ریز به درون پوست و تحریک بافت‌های زیرین انجام می‌گیرد.

3. جراحی

   هنگامی که علائم پیشرفت کردند و دیگر روش‌های محافظه کارانه تأثیری در بهبودی نداشتند، ممکن است پزشک درمان جراحی را توصیه کند.
   

   • دیسککتومی از جلوی گردن

     جراح یک برش کوچک در جلوی گردن ایجاد می‌کند. ماهیچه‌های گردن، عروق و اعصاب به کنار منتقل می‌شوند تا مهره استخوانی و دیسک نمایان شود.
     بخشی از دیسک پاره شده که به عصب فشار می‌آورد برداشته می‌شود. در ادامه فضای دیسک ممکن است با پیوند استخوان پر شود تا همجوشی ایجاد گردد.
     فیوژن فرایند به هم پیوستن دو یا چند استخوان است. با گذشت زمان، پیوند به مهره‌های بالا و پایین می‌پیوندد و یک تکه استخوان جامد می‌سازد.
     صفحات و پیچ‌های فلزی ممکن است برای ایجاد پایداری در حین همجوشی و احتمالاً سرعت همجوشی بهتر استفاده شوند.

   • دیسککتومی میکروآندوسکوپی از پشت گردن

     در این روش جراح یک برش کوچک در پشت گردن ایجاد می‌کند. لوله‌های کوچکی برای بزرگ کردن تونل به مهره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
     بخشی از استخوان برداشته می‌شود تا ریشه عصب و دیسک نمایان گردد. جراح از آندوسکوپ یا میکروسکوپ برای برداشتن دیسک پاره شده استفاده می‌کند.
     این تکنیک نسبت به دیسککتومی سنتی آسیب کمتری به عضله وارد می‌کند.

   • دیسککتومی گردنی خلفی

     در این روش نیز برشی در پشت گردن زده می‌شود. برای رسیدن به دیسک آسیب دیده، ماهیچه‌های ستون فقرات جدا می‌شوند و به کنار منتقل می‌شوند تا مهره‌های استخوانی نمایان شود. بخشی از قوس استخوانی برداشته می‌شود تا به ریشه عصب و فضای دیسک برسد.
     بخشی از دیسک پاره شده که عصب نخاعی را فشرده می‌کند به دقت برداشته می‌شود.

ورزش برای بهبود دیسک گردن

برخی از تمرینات مؤثری که به کاهش علائم بیرون زدگی دیسک گردن کمک می‌کنند، عبارت‌اند از:

1. تمرین چین تاک (نزدیک کردن چانه به گردن)

   این تمرین تقویت کننده عضلات خم کننده گردن است. برای انجام آن مراحل زیر را دنبال کنید:
   • به صورت صاف بایستید. می‌توانید با حالت صاف و خوبی روی یک صندلی نیز بنشینید.
   • سپس گردن خود را به طرف عقب ببرید.
   • هم‌زمان با مرحله قبل چانه خود را نیز به طرف عقب ببرید.
   • موقعیت که برای چانه خود به دست آورید را 2 تا 3 ثانیه نگه دارید.
   • گردن خود را به سمت جلو آزاد کنید.
   • تکرار 10 بار

2. تمرین کشش با کمک حوله

   این تمرین می‌تواند با آزاد کردن برخی از علائم بیرون زدگی دیسک به بهبود آن کمک کند. برای انجام آن اقدامات زیر را دنبال کنید:
   • حوله‌ای دور گردن خود ببندید و به یک صندلی به صورت ایستاده تکیه دهید.
   • ستون فقرات خود را به طرف بالا بکشید.
   • تنش ایجاد شده را برای حمایت گردن با حوله حفظ کنید.
   • تکرار 5 تا 10 بار

3. فشار دادن کتف

   این کار به رفع تنش ایجاد شده در شانه کمک می‌کند. برای این تمرین اقدامات زیر را انجام دهید:
   • گردن خود را به طور ثابت نگه دارید و تیغه‌های شانه خود را به هم نزدیک کنید.
   • توجه کنید که شانه‌های شما به طرف گوشتان بلند نشود.
   • نگه داشتن تیغه کتف را 3 تا 5 ثانیه انجام دهید.
   • تکرار 10 تا 15 بار

مراحل بیرون زدگی دیسک گردن

این عارضه اگر به دلیل ضربه شدید و حادثه به وجود نیاید، معمولاً طی مراحل زیر ایجاد می‌گردد:

1. فرسایش دیسک

   به دنبال افزایش سن، تغییراتی شیمیایی در دیسک ایجاد می‌گردد که این فعالیت‌ها ضعیف شدن بافت گردن را به دنبال دارند. افزایش سن موجب خشکی دیسک‌ها می‌گردد که به همین دلیل افراد کمتر از گذشته می‌توانند به گردن خود فشار وارد کنند.
   همچنین کاهش ارتفاع دیسک‌ها نیز در این مرحله ممکن است اتفاق بیفتد.

2. برآمدگی دیسک

   در این مرحله فرم و موقعیت دیسک دچار تغییر می‌شود. برآمده شدن دیسک سبب ایجاد تماس کوچکی بین دیسک و نخاع می‌شود. در واقع در این مرحله دیسک دچار تورم می‌گردد.

3. بیرون زدگی دیسک

   در این مرحله بخش ژل مانند داخلی دیسک که نوکلئوس پولپوس نامیده می‌شود، به درون بخش بیرونی آن به نام آنولوس فیبروز فشار وارد می‌کنند. به دنبال این فشار دیسک دچار پارگی می‌گردد. در نهایت این قسمت از مرکز دیسک بیرون زده و ماده ژل مانند که در قسمت درونی آن قرار دارد، در فضای دیسک قرار می‌گیرد.

4. جدا شدگی قسمت پاره شده از دیسک

   در این مرحله ماده نوکلئوس پولپوس از دیسک بیرون زده و به درون کانال نخاعی وارد می‌شود.

عوارض احتمالی جراحی فتق دیسک گردن

به طور کلی بروز عوارض ناشی از این جراحی به ندرت رخ می‌دهد. شایع‌ترین عارضه‌ای که دارد، عدم جوش خوردن استخوان‌ها است که معمولاً 5 الی 8 درصد از بیماران را درگیر می‌کند.
افرادی که چنین عارضه‌ای را تجربه می‌کنند، تحت جراحی دیگری قرار خواهند گرفت.
خطر بروز فلج شدگی یک در چند هزار نفر و عفونت نیز کمتر از 1 درصد رخ می‌دهد.

بیرون زدگی دیسک گردن به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟

در برخی از موارد بروز حوادثی از جمله تصادف و آسیب‌های شدید ورزشی می‌توانند علت دیسک گردن باشند.
از سن 40 سالگی نیز به تدریج لایه محکم دیسک نازک می‌شود که در این صورت دیسک برآمده می‌گردد و وارد شدن فشار اضافی به آن می‌تواند بیرون زدگی دیسک را ایجاد کند.

آیا می‌توان از فتق دیسک گردن جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از بروز این عارضه و پیشگیری از عود کردن مجدد آن باید به نکات زیر توجه داشته باشید:

1. استفاده از تکنیک‌های مناسب بلند کردن بدن
2. وضعیت مناسب در هنگام نشستن، ایستادن، حرکت و خوابیدن
3. استفاده از بالش مناسب برای خواب
4. داشتن برنامه ورزشی مناسب برای تقویت عضلات ضعیف و جلوگیری از آسیب مجدد
5. داشتن وزن سالم و توده بدون چربی بدن
6. مدیریت استرس
7. سیگار نکشیدن

پاسخ به برخی سؤالات پرتکرار شما

1. دیسک گردن چیست؟

   بافت‌های بین استخوان‌های گردن به نام دیسک گردن شناخته می‌شوند که تشکیل شده از یک بخش مرکزی نرم و ژله‌ای و پوششی بیرونی سخت اما انعطاف‌پذیر می‌باشند.

2. آیا دیسک گردن سبب سردرد و سرگیجه می‌شود؟

   این عارضه می‌تواند سبب ایجاد فشار روی نخاع و اعصاب آن شود. این موضوع جریان خون در مغز و گوش داخلی را مسدود کرده و می‌تواند دلیلی بر بروز سردرد باشد.
   مهره‌ها و دیسک‌های گردنی به مرور فرسوده می‌شوند و آرتروز گردن ایجاد می‌کنند که از دلایل احتمالی سرگیجه مرتبط با گردن است.
   سر درد نیز معمولاً در بیمارانی که دیسک بین مهره‌ای 1 تا 3 آنها دچار بیرون زدگی شده است، رخ می‌دهد.

3. آیا دیسک گردن تأثیری در تاری دید و چشم درد دارد؟

   بله برخی از دررفتگی‌های مهره‌های گردن می‌توانند با علائمی مانند تاری دید، دوبینی و چشم درد همراه باشند. البته این عارضه در مراحل اولیه خود سبب تاری دید نمی‌شود، اما در شرایط مزمن و با تخریب شدن دیسک، این احتمال وجود دارد.
   همچنین مسدود شدن جریان خون به چشم به دنبال تنش عضلانی در گردن و شانه‌ها می‌توانند سبب چشم درد شود.

4. دیسک گردن با آرتروز گردن چه تفاوتی دارد؟

   دیسک گردن در سنین پایین نیز ممکن است به وجود بیاید، اما آرتروز تنها در سنین بالا مشاهده می‌شود. دیسک گردن معمولاً دردهای بیشتری به نسبت آرتروز دارد.

5. چه مواردی ریسک بیرون زدگی دیسک گردن را افزایش می‌دهند؟

   مواردی از جمله افزایش سن، سیگار کشیدن، ایستادن و یا نشستن نادرست می‌توانند از مهم‌ترین موارد مؤثر در بروز این عارضه باشند.

6. چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیرون زدگی دیسک گردن هستند؟

   این عارضه در افراد 30 تا 40 ساله شایع‌تر است، اگرچه افراد میان‌سال و مسن‌تر اگر درگیر فعالیت‌های بدنی شدید باشند کمی بیشتر در معرض خطر هستند.

7. فتق دیسک گردن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

   هنگامی که برای اولین بار درد را تجربه کردید، با پزشک مشورت کنید. ایشان یک تاریخچه پزشکی کامل می‌گیرد تا علائم شما، هرگونه آسیب یا شرایط قبلی را بررسی نماید و تعیین کند که آیا عادت‌های سبک زندگی باعث ایجاد درد می‌شود یا خیر.
   سپس یک معاینه فیزیکی برای تعیین منبع درد انجام می‌شود و از نظر ضعف یا بی حسی عضلانی آزمایشاتی توصیه می‌شود.