آسیب تاندونهای فلکسور یا خم کننده انگشتان دست | انواع و درمان

چکیده مطلب

درمان بیماری ها و آسیب دیدگی با روش های متفاوتی انجام می شود، اما گاهی برخی آسیب ها به گونه این هستند که با روش های غیر تهاجمی امکان درمان آن ها وجود ندارد. یکی از این آسیب ها، پارگی تاندون های فلکسور یا خم کننده انگشتان دست می باشد که تنها با استفاده از روش جراحی قابل ترمیم است. آیا علائم آسیب دیدگی این تاندون ها را می شناسید؟ علل ایجاد آن ها کدام اند؟ آیا درمان جراحی به تنهایی برای رسیدن به بهبودی کامل، موثر می باشد؟
در این مقاله به پاسخ این پرسش ها و سایر اطلاعات تکمیلی درباره این موضوع پرداخته ایم. با دکتر محمد علی اخوت پور، فوق تخصص جراحی دست، همراه باشید.

آسیب تاندون های خم کننده یا فلکسور انگشتان دست

تاندون های دست بافت های ضخیم و انعطاف پذیری هستند که از ناحیه ساعد تا نوک انگشتان ادامه می یابند. ایجاد بریدگی در هر قسمت از دست، ساعد، مچ، کف دست و یا انگشتان می تواند باعث آسیب دیدگی و بریدگی تاندون های خم کننده انگشتان دست شود. مهمترین و حساس ترین ناحیه ای که ممکن است دچار بریدگی شود، ناحیه انگشتان می باشد که در این صورت خم کردن آن ها با مشکل مواجه می گردد.

علائم پارگی تاندون فلکسور انگشتان

پارگی تاندون فلکسور با علائم زیر همراه می باشد:

1. درد

   در صورتی که پارگی انگشت دست رخ دهد، هنگام تلاش برای خم کردن آن، دردی را احساس خواهید کرد.

2. ناتوانی در خم کردن انگشت

   بریدگی کامل تاندون فلکسور موجب ناتوانی بیمار در خم کردن انگشت می شود.

3. بی حسی در انگشت

   بریدگی ایجاد شده باعث ایجاد بی حسی در سر انگشت آسیب دیده می شود.

تشخیص پارگی تاندون فلکسور انگشتان

تشخیص پارگی تاندون های فلکسور انگشتان دست به آسانی و با استفاده از روش های زیر امکان پذیر می باشد:

1. معاینه فیزیکی

   متخصص ارتوپدی پس از پرسش سوالاتی درباره نحوه آسیب دیدگی انگشت دست، معاینه فیزیکی را انجام می دهد. در این معاینه محل بریدگی و همچنین میزان بی حسی و توانایی حرکتی انگشت مورد بررسی قرار می گیرد.

2. تصویربرداری

   پس از انجام معاینات فیزیکی ممکن است جراح ارتوپدی جهت بررسی دقیق تر وضعیت بریدگی و امکان وجود آسیب به سایر بافت ها مانند عروق خونی و اعصاب، تصویربرداری های رادیوگرافی و ام آر ای را تجویز نماید.

فیلم آشنایی با آسیب های تاندون های فلکسور

درمان آسیب تاندون های خم کننده انگشتان دست

به این دلیل که دست ساختار پیچیده ای دارد و بافت های زیادی از جمله تاندون ها، اعصاب و عروق خونی فراوانی از آن ناحیه می گذرند، ترمیم آن نیازمند استفاده از تکنیک خاصی می باشد. دکتر محمد علی اخوت پور با به کارگیری تکنیک فور-استرند، یعنی با استفاده از 4 رشته نخ، ترمیم تاندون را انجام می دهند. نوع نخ مورد استفاده در این نوع جراحی نخ 3 صفر و نخ 4 صفر می باشد که از استحکام بسیار خوبی برخوردار هستند. پس از انجام ترمیم و پایان جراحی، یک عدد آتل به پشت دست بسته می شود تا در عین حال که از حرکت اضافه دست و انگشتان پیشگیری شود، بیمار بتواند انگشتان خود را به سمت داخل دست حرکت دهد.

فیزیوتراپی آسیب تاندون های فلکسور انگشتان

در صورتی که بیمار پس از مدت زمان مورد نظر جراح ارتوپدی به بهبودی لازم نرسد و نیز دامنه حرکتی انگشتان به حد مطلوب نرسد، بیمار به فیزیوتراپی ارجاع داده می شود تا به کمک روش های موجود، درمان تکمیل شود و بیمار دچار عارضه نشود. برخی از روش های فیزیوتراپی که می توانند به بهبود سریع تر تاندون ها کمک نمایند، عبارتند از:

• ماساژ درمانی

  ماساژ بافت نرم توسط فیزیوتراپیست آموزش دیده، به توانبخشی و افزایش انعطاف پذیری مفاصل و بافت های نرم آن ها کمک می کند. این روش علاوه بر کاهش تنش در عضلات، باعث افزایش گردش خون و اکسیزن رسانی به بافت ها می شود که تاثیر بسیار مطلوبی در افزایش سرعن بهبودی آن ها خواهد داشت.

• الکتروتراپی تحریک الکتریکی عصب (TENS)

  الکتروتراپی یکی از روش های غیرتهاجمی برای مدیریت و تسکین درد در فیزیوتراپی می باشد که در آن پالس های خفیف الکتریکی از طریق الکترود هایی که به سطح پوست متصل می شوند، به بافت ها اعمال شده و موجب تحریک آن ها جهت تسریع روند بهبودی می شوند. الکتروتراپی با مسدود کردن انتقال پیام درد از اعصاب به مغز، باعث تسکین درد می گردد.

• اولتراسوند

  اولتراسوند تراپی یکی دیگر از مدالیته های فیزیوتراپی می باشد که در آن با به کارگیری امواج صوتی با فرکانس بالا و اعمال آن ها به بافت آسیب دیده، به افزایش گردش خون موضعی و افزایش سرعت ترمیم بافت و همچنین تسکین درد کمک می نمایند.

• لیزر درمانی

  این روش یکی از روش های ایمن و غیرتهاجمی در فیزیوتراپی می باشد که در آن از نور لیزر با شدت های متفاوت استفاده می شود. میزان نفوذ این نور به شدت آن بستگی دارد و هرچه با شدت بالاتر به بافت ها آعمال شود، به میزان بیشتری درون آن ها نفوذ می کند. برای درمان بافت های عمقی تر و همچنین بیماری ها و درمان های حادتر از نور لیزر با توان بیشتر استفاده می گردد. تابش های لیزر بر روی موضع تحت درمان، موجب کاهش درد و همچنین بالا رفتن سرعت ترمیم و بهبودی بافت ها می شود.

• تمرین درمانی

  یکی از مهمترین و موثرترین روش های درمانی در افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات و مفاصل، انجام تمرینات ورزشی می باشد. فیزیوتراپیست با توجه به شرایط بیمار، تمرینات لازم را به او آموزش می دهد تا دامنه حرکتی از دست رفته و یا کاهش یافته به دلیل آسیب دیدگی و کم تحرکی دست در طول دوره درمان، بازیابی شود.

علل آسیب دیدن تاندون های خم کننده انگشتان

این بافت بر اثر عوامل متعددی ممکن است دچار آسیب دیدگی و یا پارگی شود که در این صورت خم شدن انگشتی که به آن متصل شده است، غیر ممکن می شود. در ادامه مواردی که در این اتفاق نقش دارند را معرفی کرده و توضیح مختصری درباره آن ها می دهیم:

1. ایجاد بریدگی در دست

   در صورتی که هرکدام از قسمت های دست شامل ساعد، کف دست و انگشتان بر اثر حادثه و توسط اجسام برنده مانند چاقو و یا شیشه بریده شوند، ممکن است تاندون دست نیز آسیب ببیند و دچار پارگی شود.

2. آسیب های ورزشی

   پارگی تاندون های انگشتان دست در ورزش هایی مانند راگبی، فوتبال، سنگ نوردی و کشتی نیز اتفاق می افتد. به طور مثال در ورزش راگبی هنگامی که بازیکن سعی می کند پیراهن حریف را بگیرد و انگشت او ناگهان کشیده می شود نیز ممکن است تاندون از محل اتصال آن به استخوان جدا شود و به اصطلاح دچار پارگی گردد.

3. برخی بیماری ها

   بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی می توانند با عوارضی مانند ضعیف شدن تاندون های خم کننده انگشتان همراه باشند و به مرور موجب پارگی آن ها شوند.

4. برخی دارو ها

   درمان هایی مانند تزریق استروئید که در درمان بیماری هایی مانند تاندونیت (التهاب تاندون) به کار برده می شوند، در صورتی که در دوز بالا و یا در تعداد جلسات کنترل نشده ای از آن ها استفاده شود، موجب تضعیف تاندونیت شده و می تواند پارگی این بافت را به همراه داشته باشد.

دوره نقاهت بعد از جراحی تاندون فلکسور انگشت دست

جهت کسب بهبودی لازم و توانبخشی انگشتان آسیب دیده، انجام اقدامات زیر ضروری می باشد:

1. بلافاصله پس از جراحی

   جراح ارتوپدی به بیمار توصیه می کند تا بلافاصله پس از انجام جراحی، تمرین انگشت خود را شروع کند. لازم به ذکر است که تمرینات انگشتان، با وجود بخیه و عدم نیاز به باز کردن پانسمان و آتل انجام می شود. این تمرین بسیار ساده می باشد و بیمار باید به آرامی انگشتان خود را به سمت کف دست خم کرده و مجددا باز کند تا دچار چسبندگی و خشکی انگشت نشود. ممکن است که در روز های اول پس از جراحی، هنگام انجام آن مقداری خون از زخم آن خارج شود که این اتفاق نگران کننده نمی باشد و نباید سبب شود تا بیمار از ادامه تمرین خودداری نماید.
   در صورتی که جراح ارتوپدی برای ترمیم تاندون تکنیک های قدیمی تر به طور مثال استفاده از تکنیک دو نخ را به کار بگیرد، توصیه می شود تا بیمار انجام این تمرین را دیرتر شروع کرده و انگشتان را با احتیاط بیشتری تکان دهد.

2. 3 هفته پس از جراحی

   در 90% موارد دست تا 3 هفته در آتل می ماند و حرکات انگشتان باید با دست آتل بندی شده انجام شود. پس از پایان 3 هفته (بین 3 تا 6 هفته) آتل باز می شود و تمرینات انگشتان باید ادامه پیدا کنند و می توانند با دامنه حرکتی بیشتری انجام شوند.
   لازم به ذکر است که بیمار تنها مجاز به انجام تمریناتی می باشد که جراح ارتوپدی توصیه نموده است و انجام سایر فعالیت ها مانند بلند کردن اشیاء و کشش انگشتان رو به عقب مجاز نمی باشد و تنها در حالت عادی می توان انگشتان را به سمت جلو خم کرد و مجددا آن ها را صاف نمود.

3. 6 هفته پس از جراحی

   پس از گذشت 6 هفته به بیمار اجازه داده می شود تا حرکات خود را با قدرت بیشتری انجام دهد، به طور مثال بیمار مجاز خواهد بود تا به اندازه 1 کیلو بار بلند کند و کارهای شخصی خود را انجام دهد و تا حدودی انگشتان خود را به سمت عقب بکشد.

4. 3 ماه پس از جراحی

   انتظار می رود که بیمار پس از گذشت 3 ماه به مقدار قابل قبولی از بهبودی برسد که این امر با انجام معاینات و ارزیابی های لازم توسط متخصص ارتوپدی، مشخص می گردد.

مراقبت های پس از جراحی

رعایت نکات زیر به بهبودی سریع تر کمک شایانی می کند:

1. تمرینات ورزشی انگشتان خود را فراموش نکنید و آن ها را به طور مرتب انجام دهید.
2. از دست خود به جز برای انجام تمرینات توصیه شده، برای انجام هیچگونه فعالیت دیگری استفاده نکنید.
3. دست خود را تا حد امکان بالاتر از سطح قلب نگه دارید تا از بروز تورم پیشگیری نمایید.
4. برای پیشگیری از خشکی و سفتی مفاصل شانه و آرنج، هر روز ان ها را در دامنه حرکتی خود، حرکت دهید.
5. آتل و پانسمان خود را بدون اجازه جراح معالج، باز نکنید.
6. پیش از دوش گرفتن، آتل و پانسمان خود را با استفاده از کیسه پلاستیکی بپیچانید تا از خیس شدن زخم پیشگیری نمایید.
7. در صورتی که سیگار مصرف می کنید، سعی کنید در طول دوره نقاهت از مصرف آن خودداری نمایید تا بهبودی سریع تر حاصل شود.
8. حداقل تا 8 هفته پس از جراحی از رانندگی کردن خودداری کنید.
9. حداقل تا 8 تا 12 هفته پس از انجام جراحی، ورزش های تماسی و یا سنگین را انجام ندهید.
10. در صورت مشاهده تورم، درد ناگهانی، قرمزی، ناتوانی در حرکت دادن انگشتان و یا شل شدن آتل حتما به جراح ارتوپدی خود مراجعه نمایید و موضوع را با او در میان بگذارید.

سوالات متداول

1. آیا پارگی تاندون خم کننده انگشت دست بدون جراحی قابل درمان است؟

   خیر. درمان پارگی تاندون ها تنها با انجام عمل جراحی امکان پذیر می باشد، زیرا برای ترمیم آن نیاز است تا دو سر از هم گسسته تاندون مجددا به هم متصل شوند.

2. مناسب ترین زمان برای عمل جراحی تاندون فلکسور انگشتان کدام است؟

   هرچه زودتر نسبت به ترمیم تاندون اقدام شود، نتایج حاصله رضایت بخش تر خواهند بود و بیمار بیشترین میزان بهبودی را دریافت خواهد کرد.