جراحی ترمیم اعصاب محیطی دست | علائم آسیب محیطی + تشخیص و عوارض

چکیده مطلب

دستان ما نقش مهمی را در فعالیت‌های روزمره ایفا می‌کنند. ما با کمک دست‌های خود غذا می‌خوریم، می‌نویسیم، لباس می‌پوشیم و سایر فعالیت‌های روزمره خود را انجام می‌دهیم. در صورت بروز درد یا ناراحتی در دستان، انجام فعالیت‌های روزانه ما دچار اختلال می‌شوند. در صورتی که از درد شدید دست به دلایل متعددی رنج می‌برید یا به علت بروز حادثه دست شما آسیب دیده و به دنبال تشخیص مشکل و راه‌های درمان آن هستید و یا نمی‌دانید به کدام پزشک مراجعه کنید، مطالعه این مطلب به شما توصیه می‌شود.

پس با دکتر محمدعلی اخوت پور، فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی، همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در رابطه با اعصاب محیطی دست به دست آورید.

جراحی ترمیم عصب دست چیست؟

جراحی ترمیم عصب دست یک روش جراحی پیچیده و ظریف است که هدف آن اتصال مجدد هر عصب پاره یا شکسته در دست است. سه عصب اصلی وجود دارند که به ما امکان می‌دهند لمس را احساس کنیم، احساس درد کنیم و دمای هوا، سرما و گرما را حس کنیم و همچنین عضلات را برای حرکت انگشتان تحریک کنیم. سه عصب اصلی در دست‌ها عصب شعاعی، عصب اولنا و عصب مدیان می‌باشند.
گاهی اوقات، این اعصاب می‌توانند در اثر ضربه، فشار و شرایط دیگر آسیب ببینند. اگر آسیب شدید باشد و باعث پارگی یا شکستگی عصب شود، می‌تواند باعث از بین رفتن عملکرد حرکتی و حسی دست، مچ و بازو شده و برای ترمیم و بازیابی عملکرد، شما به جراحی نیاز خواهید داشت. آسیب دیدن عصب می‌تواند با علائمی همراه باشد که در ادامه مقاله شما را با آنها آشنا خواهیم کرد.

نقش سیستم عصبی محیطی دست

سیستم عصبی محیطی اطلاعات را از مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) به بقیه نقاط بدن منتقل می ‌کند. اعصاب محیطی همچنین اطلاعات حسی را از سایر نقاط بدن به سیستم عصبی مرکزی می‌‌فرستند.
اعصاب زیادی بین شانه و نوک انگشتان در دست وجود دارند که این اعصاب مسئول انتقال پیام‌ها از مغز به قسمت‌هایی در امتداد بازو برای حرکت و احساس هستند. اعصاب در اندام فوقانی، سیستم عصبی مرکزی را از طریق چندین ناحیه در گردن خارج می‌کنند و ساختار پیچیده‌ای به نام شبکه بازویی ایجاد می‌کنند.
قطر عصب‌ها در ناحیه گردن بزرگ‌تر است و در نهایت تقسیم شده و شاخه‌های کوچک‌تری در قسمت بالای بازو، ساعد و دست ایجاد می‌کند. صدمات به اندام فوقانی گاهی باعث آسیب به اعصاب شده که می‌تواند عملکردهای مختلف بازو و دست را مختل کند.

علائم آسیب اعصاب محیطی دست

به آسیب اعصاب محیطی، نوروپاتی گفته می‌شود. نوروپاتی، آسیب یا اختلال در عملکرد یک یا چند عصب است و اغلب در دست‌ها و پاهای شما شروع می‌شود، اما سایر قسمت‌های بدن نیز می‌توانند تحت تأثیر قرار بگیرند. از علائم نوروپاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. بی حسی و سوزن سوزن شدن محل آسیب دیده
2. ضعف عضلانی و درد در ناحیه آسیب دیده
3. احساس درد هنگام انجام فعالیت‌های سبک
4. حساسیت به لمس
5. اختلال در حرکت و کاهش حس

تشخیص آسیب عصب محیطی دست

پس از معاینه توسط فوق تخصص ترمیم عصب و کسب اطلاعات درباره سابقه پزشکی و بررسی علائم بيمار، معاينه جسمي و عصبی انجام می‌شوند. در صورتی که در معاینه عصبی، علائم آسیب عصبی مشاهده شود، بیمار باید مراحل آزمایش‌های تشخیصی را طی کند که شامل موارد زیر می‌باشند:

1. تست نوار عصب و عضله

   از این روش برای ارزیابی عملکرد عضله و نورون‌های حرکتی کنترل کننده آن استفاده می‌شود. نوار الکترومیوگرافی می‌تواند اختلال در عملکرد عصب، عضله و همچنین مشکلات مربوط به انتقال سیگنال از عصب به عضله را نشان دهد. برای انجام این تست یک الکترود سوزنی را وارد عضله می‌کنند و از بیمار می‌خواهند که عضله خود را منقبض کند و کم کم بر شدت انقباض آن بیفزاید. در این حین دستگاه الکترومیوگرافی امواج مختلف ایجاد شده را ثبت می‌کند که پزشک با توجه به آنها به وضعیت سلامت عصب و عضله پی می‌برد.

2. تست هدایت عصبی

   در این روش سوزن‌های ظریفی را وارد عضله می‌کنند تا امواج الکتریکی تولید شده توسط عضله را دریافت و به دستگاه هدایت کنند و از این طریق فعالیت الکتریکی عضله را بررسی کنند. همچنین این روش می‌تواند با چسباندن چسب‌هایی که در زیر آنها قطعه فلزی کوچکی قرار دارد و بوسیله سیم‌هایی به دستگاه متصل شده‌اند، امواج را ثبت کنند و میزان هدایت الکتریکی داخل عصب را اندازه گیری کنند.

3. ام آر آی

   این روش یکی از روش‌های پیشرفته تصویر برداری پزشکی می‌باشد که در آن با استفاده از امواج الکترومغناطیسی و رادیویی برای تشخیص مشکلات و بیماری‌های بافت‌های بدن، از اندام مورد نظر تصویر برداری می‌شود.

درمان آسیب‌های عصب محیطی دست

برای درمان آسیب‌های عصب محیطی دست از راهکارهای زیر کمک گرفته می‌شود:

1. درمان‌های اولیه

   پس از انجام معاینات لازم در صورتی که عصب قطع نشده باشد، متخصص ارتوپدی با توجه به شدت آسیب نوع درمان را مشخص می‌کند:
   • در بعضی موارد با استراحت، عصب فرصت بهبودی را بدست می‌آورد، ممکن است چند ماه یا چند سال زمان ببرد تا عصب به بهبودی کامل برسد.
   • در صورتی که آسیب عصبی به علت بیماری زمینه ای باشد، باید نسبت به درمان آن بیماری اقدام کرد.
   • با توجه به شدت آسیب و میزان درد، با تجویز پزشک می‌توانید جهت تسکین درد، داروی مسکن مصرف کنید.

2. فیزیوتراپی

   با تجویز پزشک، مراجعه به فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود وضعیت عصب کمک کند.

3. جراحی

   

   در صورتی که عصب آسیب شدید دیده باشد یا دچار پارگی شده باشد، ممکن است بیمار نیازمند عمل جراحی شود. روش‌های مختلف جراحی عصب محیطی دست عبارت‌اند از:

   • انتقال عصب

     انتقال عصب یک عمل جراحی مغز و اعصاب است که برای بازیابی عملکرد یک قسمت از بدن انجام می‌شود. در حین جراحی، یک عصب طبیعی از عضله جمع می‌شود و در عضله ای که عصب آسیب دیده وارد می‌شود تا عملکرد عضله را بازیابی کند.

   • ترمیم اعصاب

     پارگی عصب می‌تواند در صورت برش عصب توسط جسم تیز مانند فلز، شیشه یا در موارد خنجر زدن ایجاد گردد. ترمیم جراحی شامل بخیه زدن انتهای بریده شده عصب پارگی است.

   • ترمیم پیوند عصب

     ترمیم پیوند عصب شامل کاشت عصب در شکاف ایجاد شده در اثر برداشتن انتهای عصب در حین جراحی است. پیوندهای عصبی را می‌توان از عصب حسی قسمت دیگر بدن انتخاب کرد.

   • جراحی رفع فشار عصب

     از جراحی رفع فشار عصب برای درمان شرایط گیر افتادن عصب محیطی استفاده می‌شود. این روش شامل برداشتن ساختارهایی است که بر روی اعصاب فشرده می‌شوند، به عنوان مثال، بزرگ شدن استخوان در صورت آرتروز یا بزرگ شدن عضلات در نتیجه استفاده بیش از حد از عضلات. این جراحی سبب رفع علائم می‌شود، اما بهبودی کامل ممکن است چندین هفته تا چند ماه طول بکشد.

   • برداشتن تومورهای عصبی از طریق جراحی

     برداشتن تومورهای عصبی با جراحی شامل برداشتن تومور خوش خیم تشکیل شده در داخل عصب است.

علل آسیب محیطی دست

از علل ابتلا به نوروپاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کمبود ویتامین

   ویتامین‌های گروه B، ویتامین E و نیاسین برای سلامت اعصاب بسیار مهم هستند.

2. قرار گرفتن در معرض سموم

   فلزاتی مانند سرب و جیوه و مواد شیمیایی صنعتی جزء مواد سمی هستند.

3. برخی داروها

   به ویژه داروهایی که در شیمی درمانی استفاده می‌شوند.

4. اعتیاد به الکل

   اعتیاد به الکل و انتخاب‌های نامناسب رژیم غذایی افراد مبتلا به الکل، می‌تواند منجر به کمبود ویتامین شود.

5. عفونت

   شامل برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی از جمله بیماری‌های هپاتیت B وC ، جذام، دیفتری و HIV می‌شوند.

6. رشد تومورها

   تومورهای سرطانی (بدخیم) و غیر سرطانی (خوش خیم) می‌توانند روی اعصاب ایجاد شوند یا بر اعصاب فشار بیاورند.

7. اختلالات مغز استخوان

   شامل پروتئین غیر طبیعی در خون، نوعی سرطان استخوان (میلوم)، لنفوم و بیماری نادر آمیلوئیدوز است.

8. دیابت

   شایع‌ترین علت آسیب به اعصاب محیطی، دیابت می‌باشد. سطح قند خون بالا در خون سبب آسیب به اعصاب می‌شود.

9. آسیب یا فشار بر عصب

   برخی از حادثه‌ها از جمله تصادف، زمین خوردن یا صدمات ورزشی می‌توانند اعصاب محیطی را قطع یا به آن آسیب وارد کنند. فشار عصبی می‌تواند ناشی از استفاده از عصا یا تکرار حرکتی مانند تایپ مکرر باشد.

10. سایر بیماری‌ها

    مانند کم کاری تیروئید، بیماری‌های خود ایمنی، بیماری‌های کلیوی و کبدی.

11. اختلالات ارثی

    ژنتیک نیز می‌تواند دلیل دیگری بر بروز این عارضه باشد.

عوارض آسیب محیطی دست

عوارض آسیب به اعصاب محیطی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• سوختگی و صدمات پوستی: ممکن است تغییرات دما یا درد را در قسمت‌هایی از بدن که بی حس هستند احساس نکنید.
• عفونت: پاها و سایر نواحی فاقد حس ممکن است بدون اطلاع شما آسیب ببینند. این مناطق را به طور منظم بررسی کنید و صدمات جزئی را قبل از عفونت درمان کنید، به خصوص اگر دیابت دارید.
• ضعف و از دست دادن حس: ممکن است با عدم تعادل و زمین خوردن همراه باشد.

چگونه از سیستم عصبی خود مراقبت کنیم؟

این عادت‌ها از سلامت اعصاب شما حمایت می‌کنند:

• برای حفظ سلامت اعصاب از رژیم غذایی غنی از میوه، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی استفاده کنید .با خوردن گوشت، ماهی، تخم مرغ، غذاهای لبنی کم چرب و غلات غنی شده از کمبود ویتامین B12 جلوگیری کنید.
• اگر گیاهخوار هستید، غلات غنی شده منبع خوبی از ویتامین B12 هستند، اما در مورد مکمل‌های B12 با پزشک خود مشورت کنید.
• به طور منظم ورزش کنید. با مشورت پزشک، سعی کنید حداقل سه بار در هفته حداقل 30 دقیقه تا یک ساعت ورزش کنید.
• از عواملی که ممکن است باعث آسیب عصبی شوند، از جمله حرکات مکرر، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، سیگار کشیدن و افراط در مصرف الکل خودداری کنید.

سوالات متداول

1. اگر عصب دست آسیب ببیند، باید چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

   در صورت مشاهده سوزن سوزن شدن، ضعف یا درد غیرمعمول در دست یا پای خود، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. تشخیص و درمان زودهنگام بهترین فرصت را برای کنترل علائم و جلوگیری از آسیب بیشتر به اعصاب محیطی شما ارائه می‌دهد.

2. بهترین زمان ترمیم عصب آسیب دیده چه موقع می‌باشد؟

   بهترین زمان ترمیم عصب بین 7 تا 10 روز اول است، یعنی در صورتی که جراح عصب دست موفق شود بین 7 تا 10 روز اول عصب را مجدد ترمیم کند، بهترین نتیجه را خواهد داشت. اما اگر به هر دلیلی در روزهای ابتدایی اقدام به ترمیم عصب نشود، بین 3 تا 6 ماه بعد از آسیب عصب باز می‌توان نتیجه خوبی گرفت. بین 6 ماه تا 1 سال نتیجه ضعیف‌تر خواهد بود، اما بعد از یک سال امکان ترمیم عصب وجود ندارد.

3. بهترین راه برای جلوگیری از نوروپاتی محیطی چیست؟

   بهترین راه برای پیشگیری از آسیب عصب‌های محیطی، توجه به بیماری‌ها و شرایط جسمی است که شما را در معرض خطر قرار می‌دهند. مانند دیابت، اعتیاد به الکل یا آرتریت روماتوئید می‌باشد.

4. بعد از قطع عصب چه اتفاقی میفتد؟

   زمانی که عصب قطع می‌شود، حس و حرکت در مسیر آن عصب از بین می‌رود. به طور مثال با قطع عصب مدین در بازو، قدرت خم کردن انگشت‌ها از دست می‌رود. بعد از قطع عصب، در قسمت بالایی آن که به نخاع نزدیک است معمولا رشته‌ها تخریب نمی‌شوند، زیرا به جسم سلولی عصب که سخت است متصل هستند، اما در قسمت پایینی آن، تخریب بافت شدیدتر اتفاق میفتد. در صورتی که عصب درست ترمیم شود، شرایط بهبود آن امید بخش خواهد بود.

5. مدت زمان ترمیم عصب دست چقدر است؟

   مدت زمان درمان این عارضه بستگی به شرایط و میزان آسیب دیدگی عصب دارد.