اوزون تراپی چیست؟ | نحوه انجام، مزایا و عوارض + 16 کاربرد

چکیده مطلب

آیا درمان اوزون تراپی را می‌شناسید؟ چقدر با این روش آشنا هستید؟ آیا می‌دانید اوزون تراپی چه کاربردهایی دارد؟
مزایا و عوارض انجام آن کدام اند؟
در این مقاله مروری بر اوزون تراپی، موارد استفاده، مزایا و عوارض آن خواهیم داشت. پس همراه ما باشید.

اوزون تراپی چیست؟

اوزون تراپی (Ozone therapy) یک روش برای کنترل درد در بعضی موارد مانند آرتروزهای خفیف می‌باشد. در این روش از گاز اوزون که از سه مولکول اکسیژن تشکیل شده است، استفاده می‌گردد.
این روش به تحریک فرایندهای بهبودی درونی در مفاصل و بافت‌های نرم کمک می‌کند و اغلب التهاب را کاهش می‌دهد.

اوزون تراپی چگونه انجام می‌شود؟

معمولا این روش به صورت تزریق موضعی انجام می‌گیرد. در این روش ابتدا بی حسی موضعی صورت گرفته و پس از تعیین غلظت گاز اوزون مورد نیاز، مقداری از آن را که توسط دستگاه اوزون ساز تولید شده است، به موضع تحت درمان تزریق می‌کنند. یکی از مواردی که در آن از این نوع تزریق استفاده می‌شود، کنترل درد برخی مشکلات و بیماری‌های مفصلی می‌باشد که گاز اوزون را با هدف تسکین درد و کاهش التهاب به درون مفصل تزریق می‌کنند.

مزایای اوزون تراپی

از مزایای این روش می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. از مهم‌ترین مزایای این روش کمک به کاهش درد و التهاب می‌باشد.
2. اوزون درمانی روشی غیر جراحی و ایمن است.
3. این روش به صورت سرپایی انجام می‌شود و نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
4. این روش با تمیز کردن عروق به بهبود گردش خون کمک می‌کند.
5. اوزون تراپی به تصفیه خون و لنف کمک می‌کند.
6. در میزان تولید هورمون‌ها و آنزیم‌ها تعادل ایجاد می‌کند.
7. این روش می‌تواند در متوقف کردن خونریزی موثر باشد.
8. اوزون تراپی آسیب‌های ناشی از سکته مغزی را محدود می‌کند.
9. این روش می‌تواند به کاهش آریتمی قلبی یا ضربان غیرطبیعی قلب کمک کند.
10. اوزون تراپی عوارض ناشی از دیابت را کاهش می‌دهد.
11. این روش در پیشگیری از حمله عصبی و تشنج موثر است.

هزینه اوزون تراپی

هزینه این درمان بسته به عوامل متعددی از جمله تعداد جلسات مورد نیاز که از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است، میزان تجربه و تخصص پزشک معالج و همچنین موقعیت مکانی کلینیکی که در آن این درمان انجام می‌شود، بستگی دارد.

کاربرد اوزون تراپی

اوزون تراپی برای کنترل درد بیماری‌های مختلفی از جمله بیماری‌های زیر کاربرد دارد:

1. آرتروزهای خفیف
2. مبارزه با بیماری‌های ویروسی مانند HIV و SARS
3. ضد عفونی کردن زخم‌ها
4. فعال کردن سیستم ایمنی
5. بیماری ایسکمیک قلب
6. دژنراسیون ماکولا
7. سرطان
8. مشکلات تنفسی
9. هپاتیت
10. اختلالات دستگاه گوارش
11. اختلالات عصبی
12. ایدز
13. تصلب شرایین
14. آلرژی
15. آلزایمر
16. مشکلات دیسک

اوزون تراپی برای کنترل درد بیماری‌های ارتوپدی

از این روش برای کنترل درد برخی بیماری‌های ارتوپدی نیز استفاده می‌شود:

1. دردهای شدید مفاصل کمر و گردن

   دردهای شدید مفاصل کمر و گردن ممکن است بر اثر بیماری‌هایی مانند آرتروز و یا مشکلات دیسک ایجاد شوند. با توجه به شدت این دردها و میزان پیشرفت بیماری که در ایجاد آنها نقش دارد، روش درمانی مناسب انتخاب می‌شود که اوزون تراپی نیز می‌تواند در کنار آنها به کاهش و کنترل درد و التهاب کمک کند.

2. آسیب دیدگی تاندون روتاتور کاف

   تاندون روتاتور کاف بر اثر مواردی از جمله ضربه دیدن و یا ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند تاندونیت ممکن است دچار آسیب دیدگی شود و بسته به میزان و شدت این آسیب دیدگی موجب شود که بیمار درد و ناراحتی را تجربه کند. در کنار روش درمانی مناسب، اوزون تراپی نیز می‌تواند یک راه برای کاهش و کنترل درد باشد.

3. آرتروز

   آرتروز بیماری است که مفاصل بدن را درگیر می‌کند و انواع مختلفی دارد. این بیماری می‌تواند موجب ملتهب و دردناک شدن مفاصل گردد. جهت بهبود علائم مربوط به مشکلات آرتروز مفاصل نیز می‌توان از مزایای اوزون تراپی بهره برد.

4. بیرون زدگی و فرسودگی دیسک

   موارد متعددی مانند افزایش سن، قرار گرفتن بدن در موقعیت نامناسب برای مدت زمان طولانی و همچنین انجام فعالیت‌های سنگین می‌توانند در بیرون زدگی و فرسودگی دیسک نقش داشته باشند. درمان این عارضه با توجه به شدت آن و شرایط بیمار با استفاده از روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد که در کنار آنها می‌توان از اوزون تراپی نیز برای کاهش درد کمک گرفت.

5. سندرم تونل کارپال

   این سندروم عارضه ای است که بر اثر وارد شدن فشار به عصب مدیان که از مچ دست عبور می‌کند، به وجود می‌آید و موجب دردناک شدن حرکات دست می‌گردد. مشکلات و علائم مربوط به سندرم تونل کارپال را می‌توان بسته به میزان آسیب دیدگی عصب و شدت درد با استفاده از روش‌های درمانی متعددی در کنار اوزون تراپی کنترل کرد.

6. دردهای عصب و رگ سیاتیک

   مواردی مانند فتق دیسک کمر و با جابجایی دیسک باعث می‌شوند که به ریشه‌هایی که به عصب سیاتیک متصل هستند، فشار وارد شود و منجر به درد عصب سیاتیک گردند. این درد با استفاده از روش‌هایی مانند اوزون تراپی قابل تسکین می‌باشد.

7. آرنج تنیس بازان

   بیماری تنیس البو یا آرنج تنیس بازان بیماری است که موجب التهاب تاندون‌های آرنج شده و باعث ایجاد سوزش و درد در قسمت خارجی آرنج و همچنین کاهش قدرت دست در بلند کردن اشیاء و یا چنگ زدن به آنها می‌شود. اوزون تراپی یکی از روش‌هایی است که به بهبود علائم بیماری آرنج تنیس بازان کمک می‌کند.

8. شانه منجمد

   این بیماری باعث ایجاد درد و خشکی در مفصل شانه شده و به مرور زمان با عوارضی مانند ایجاد محدودیت در حرکت دادن شانه همراه خواهد بود. اوزون تراپی یکی از گزینه‌هایی می‌باشد که با در نظر گرفتن شرایط بیمار و میزان پیشرفت بیماری ممکن است توسط پزشک معالج در کنار روش درمانی برای کاهش درد تجویز گردد.

9. افزایش سرعت بهبودی پس از جراحی

   گاهی ممکن است برای کمک به افزایش سرعت بهبودی بیمار پس از جراحی، اوزون درمانی تجویز شود.

تعداد جلسات مورد نیاز برای اوزون تراپی

تعداد جلسات استفاده از این روش به مواردی مانند سن، شرایط عمومی بدن، مدت زمان ابتلا به بیماری و اقداماتی که بیمار برای درمان آن انجام داده است، بستگی دارد و پس از انجام بررسی‌های لازم، با تشخیص پزشک معالج تعیین می‌گردد.
به طور معمول توصیه می‌شود که از این روش برای مدت زمان 2 هفته و 3 بار برای ناحیه تحت درمان استفاده شود.
معمولا در کنار درمان بیماری‌های ارتوپدی تنها یک یا دو جلسه اوزون تراپی تجویز می‌شود و علائم بیماری اکثر افراد با یک مرحله درمان کاهش پیدا می‌کند و بیمار نیاز به جلسات بعدی پیدا نخواهد کرد، مگر در مواردی که تشخیص داده شود که نیاز است تحریک بیشتر بافت‌ها جهت بازسازی و ترمیم خود صورت گیرد.

مکانیسم اوزون درمانی

مکانیسم اثر بخشی اوزون تراپی به شرح زیر می‌باشد:

1. اثرات موضعی

   شکل‌های فعال اکسیژن توانایی آسیب زدن به ساختار سلول‌هایی مانند باسیل، قارچ و ویروس را دارند و به این ترتیب موجب اثر بخشی در موضع و بافت آسیب دیده می‌گردند.

2. اثرات عمومی

   اوزون تراپی با فعال کردن آنتی اکسیدان‌ها و سایر سیستم‌های محافظ ارگانیسم بدن، موجب اثر بخشی عمومی در بهبود شرایط کلی بدن می‌شود.

موارد ممنوعیت استفاده از اوزون تراپی

استفاده از این روش در موارد محدودی، ممنوعیت دارد که از میان آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. استفاده از آن برای زنان باردار ممنوع می‌باشد.
2. در مواردی که بیمار دارای خونریزی فعال در هر قسمت از بدن می‌باشد، استفاده از اوزون درمانی ممنوع خواهد بود.
3. استفاده از این روش در بیمارانی که به پر کاری تیروئید مبتلا هستند، توصیه نمی‌شود.

عوارض اوزون تراپی

این روش معمولا روشی ایمن و بدون عوارض تلقی می‌شود. اما در برخی موارد بسته به نوع درمانی که فرد انجام می‌دهد، ممکن است با عوارضی همراه باشد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:

1. اوزون گاز سمی می‌باشد که افراد نباید در معرض آن قرار بگیرند و در صورتی که وارد دهان، بینی و یا چشم شود می‌تواند موجب احساس سوزش در آن گردد و همچنین سرفه، حالت تهوع، استفراغ و سر درد را به همراه داشته باشد.
2. برخی از افرادی که تحت اوزون تراپی قرار می‌گیرند، ممکن است واکنش هرکس هایمر را تجربه کنند که با علائمی مشابه علائم آنفلوانزا همراه می‌باشد که به مرور شدیدتر می‌شوند.
3. احتمال بازگشت درد در نواحی که تحت این استفاده از این روش قرار گرفته اند، یکی دیگر از عوارضی است که می‌تواند به وجود بیاید. لازم به ذکر است که این عارضه به ندرت رخ می دهد.

اقدامات لازم پیش از تزریق اوزون

جهت دریافت نتایج بهتر و پیشگیری از ایجاد برخی عوارض انجام اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:

1. خودداری از مصرف ویتامین C

   توصیه می‌شود که دو روز پیش از تزریق اوزون از مصرف ویتامین C خودداری نمایید.

2. عدم مصرف برخی داروها

   توصیه می‌شود 5 روز پیش از انجام این درمان از مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی اجتناب نمایید. بهتر است پیش از انجام آن مصرف هرگونه دارویی را به اطلاع پزشک معالجتان برسانید.

مراقبتهای پس از انجام اوزون تراپی

در ادامه به معرفی مراقبتهایی که پس از انجام این روش مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌پردازیم:

1. استراحت

   توصیه می‌شود بیمارانی که از این روش استفاده کرده اند، تا دو روز استراحت کنند و از شروع بلافاصله فعالیت‌های فیزیکی شدید خودداری کنند. گاهی ممکن است نیاز باشد که 2 تا 3 هفته پس از تزریق فعالیت‌های شدید و طولانی مانند شرکت در فعالیت‌های ورزشی اسکی و بسکتبال را با احتیاط بیشتری انجام دهند.

2. داشتن رژیم غذایی مناسب

   داشتن رژیم غذایی مناسب و سالم که حاوی مقادیر کافی پروتئین باشد، در ریکاوری پس از تزریق نقش موثری خواهد داشت.

3. استفاده از پدهای گرم و کمپرس های سرد

   استفاده از کمپرس‌های سرد و گرم تا دو روز پس از انجام این تزریق می‌تواند به کاهش التهاب و درد ناشی از آن کمک کند.

4. بالا نگه داشتن عضو تحت درمان

   بالا نگه داشتن عضو تحت درمان مانند پا و یا دست و قرار دادن آنها در سطحی بالاتر از سطح قلب می‌تواند در کاهش التهاب ناشی از تزریق موثر باشد.

5. مصرف دارو

   در مواردی که بیمار پس از تزریق دردی را تجربه می‌کند، توصیه می‌شود که با مشورت پزشک معالج داروی مسکن مناسب را مصرف کند.

سوالات متداول

1. آیا استفاده از اوزون تراپی در درمان تمام بیماری‌ها مجاز است؟

   خیر. استفاده از این روش در درمان بیماری‌هایی که هیچ مدرکی مبنی بر اثر بخشی این روش در درمان آن ندارد، مجاز نیست.

2. انواع روش‌های تزریق اوزون در درمان بیماری‌های مفصلی کدام اند؟

   اوزون را می‌توان با هدف تسکین درد و کاهش التهاب به درون مفصل (intra-articular) و یا دور مفصل (intra-articular) تزریق کرد.

3. آیا تزریق اوزون دردناک است؟

   معمولا پیش از انجام این روش، داروی بی حسی به موضع تحت درمان تزریق می‌شود تا بیمار درد و ناراحتی را حین انجام آن تجربه نکنند.