آیا این مطلب برای شما مفید است؟
در رابطه با آمار و ارقام‌های زیر شنیده‌اید؟
- آرتروز زانو به میزان 40 درصد در خانم‌ها بیش از آقایان اتفاق می‌افتد.
- خانم‌ها 10 درصد بیشتر از مردان به آرتروز مفصل ران دچار می‌شوند.
- زنانی که بین 50 تا 60 سال سن دارند، حدود 3.5 برابر بیش از آقایان در همان سن به آرتروز دچار می‌شوند.
آیا جملات بالا صحیح هستند؟
به چه دلایلی گفته می‌شود که خانم‌ها بیش از آقایان در معرض ابتلا به دریافت بیماری آرتروز قرار دارند؟
در این مقاله مختصر و مفید به این سؤال مهم پاسخ داده شده است.
با دکتر محمدعلی اخوت پور همراه باشید.
آیا واقعاً زنان، بیشتر از مردان به آرتروز مبتلا می‌شوند؟
کاملاً واضح است که زنان به نسبت آقایان بیشتر در معرض عوامل خطر زا در رابطه با دریافت بیماری آرتروز قرار دارند. در ادامه مطلب به طور دقیق‌تر به بررسی این عوامل می‌پردازیم.
به چه دلایلی زنان بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند؟
از جمله دلایلی که بیانگر ابتلای بیشتر زنان به آرتروز نسبت به مردان می‌باشند، عبارت‌اند از:
-
تغییرات هورمونی در خانم‌ها
با چرخه قاعدگی در زنان، سطح هورمون‌ها در نوسان است. افزایش یافتن سطح هورمون‌ها ممکن است در دوران خاصی از چرخه قاعدگی با سستی مفاصل همراه باشد. بی ثباتی و سستی مفاصل از موارد مهمی هستند که در ایجاد آرتروز نقش بسزایی دارند.
افزایش شیوع این بیماری در زنان نیز مطالعاتی را برای تعیین نقش هورمون‌ها آغاز کرده است. در حالی که نقش هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون در ایجاد این عارضه نامشخص است، تحقیقات نشان داده است که درمان جایگزینی هورمون (HRT) ممکن است یک اثر محافظتی داشته باشد.
به عنوان مثال، مطالعه چینگ فورد در لندن در سال 1997 نشان داد که در بین بیش از 1000 زن، کسانی که از HRT استفاده کردند کمتر آرتروز زانو (همان‌طور که در عکس‌برداری با اشعه ایکس دیده می‌شود) و اندکی کمتر در دست‌ها تجربه کردند.
تحقیقات در مورد تأثیر هورمون‌ها بر آرتروز ادامه دارد.
محققان دیگر نقش هورمونی به نام ریلکسین را مطالعه کرده‌اند که در دوران بارداری افزایش می‌یابد و مفاصل را شل‌تر می‌کند و باعث بی‌ثباتی احتمالی می‌شود.
افزایش ریلکسین به عنوان توضیح احتمالی برای افزایش شیوع آرتروز دست در زنان در مقایسه با مردان پیشنهاد شده است. مطالعات برای تجزیه و تحلیل این رابطه ادامه دارد. -
یائسگی
ابتلا به آرتروز در خانم‌ها پس از دوران یائسگی افزایش پیدا می‌کند. در این دوران اکثر خانم‌ها با درد مفصلی روبرو می‌شوند.
افت سطح استروژن در دوران یائسگی می‌تواند در بدن تغییراتی را ایجاد کند که منجر به افزایش روند ابتلا گردد. -
اضافه وزن داشتن
با توجه به آمار مؤسسه ملی بهداشت، زنان بیشتر از مردان به اضافه وزن دچار می‌شوند. چاقی و اضافه وزن یکی از مواردی است که خطر ابتلا به آرتروز را افرایش می‌دهد.
در این شرایط مفاصلی از جمله ران‌ها، زانوها و مچ‌های پا وزن بیش از اندازه‌ای را تحمل می‌کنند که در نهایت اصطکاک به وجود آمده سبب آسیب به استخوان‌های مفاصل خواهد شد. -
آناتومی
معمولاً استخوان لگن در زنان پهن‌تر از مردان میباشد. به همین منظور زاویه‌های تشکیل دهنده استخوان‌های لگن سبب ایجاد فشار بیشتری به بخش‌های خارجی زانو می‌شوند.
این شرایط به صورت خفیف نیز می‌تواند به مرور زمان نقش مؤثری در بروز آرتروز در زنان داشته باشد.
همچنین سندرم کشکک ران در خانم‌ها بیشتر رخ می‌دهد. در این بیماری کشکک یا کاسه زانو روی مفصل به درستی و آرامی نمی‌لغزد و حرکت آن با ساییدگی در استخوان فمور یا بخش پایین استخوان ران همراه است.
لازم به ذکر است که پوشیدن بیش از اندازه کفش پاشنه بلند می‌تواند این ناهماهنگی را تشدید کند، زیرا می‌تواند با کشش بیش از حدی در زانو همراه باشد. -
بارداری و زایمان
یکی دیگر از مواردی که سبب شده زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به آرتروز قرار داشته باشند، بارداری و زایمان است. معمولاً در دوران بارداری حدود 8 الی 10 کیلو به وزن بدن اضافه شده و در این شرایط زانوها فشار بیشتری را تحمل می‌کنند. این فشار بیشتر زانوها در معرض آسیب دیدگی قرار می‌دهد.
همچنین بسیاری از زنان بعد از بارداری همچنان از افزایش وزن و چاقی رنج می‌برند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که بعد از هر بارداری احتمال بیماری آرتروز در زنان ۸ درصد افزایش پیدا می‌کند. معمولاً زنانی که زایمان‌های مداوم و زیادی داشته‌اند زودتر از سایر افراد به بیماری آرتروز مبتلا می‌شوند. همچنین ممکن است بسیاری از زنان به دلیل زاد و ولد زیاد نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو داشته باشند.
آیا می‌توانم مانع از بروز آرتروز در خود شوم؟
به طور کلی زنان در هر سنی باید اقدامات احتیاطی در مورد چگونگی کاهش خطر ابتلا به استئوآرتریت و مدیریت خوب آن در صورت ابتلا به آن را انجام دهند، از جمله این اقدامات عبارت‌اند از:
- وزن سالم خود را نگه دارید. با خوردن میوه‌ها و سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی، غلات کامل و لبنیات کم چرب، وزن سالم خود را حفظ کنید. اضافه وزن به مفاصل فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود غضروف‌ها سریع‌تر دچار فرسایش و آسیب دیدگی شوند.
- فعالیت‌های ورزشی در برنامه‌های روزانه خود بگنجانید. تمرینات قدرتی، یوگا، شنا و ایروبیک در آب همگی برای آرتروز عالی هستند.
- رژیم غذایی سالم برای حفظ سلامت و قدرت بدن خود داشته باشید.
- سیگار نکشید. سیگار خطر ابتلا به OA و RA را افزایش می‌دهد، زیرا به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و به سرعت غضروف مفاصل را خراب می‌کند.
- از انجام فعالیت‌های مکرر و تکراری اجتناب کنید. با استراحت کردن از حرکات تکراری، فشار مفاصل را در محل کار به حداقل برسانید و تغییراتی را در محیط کار خود ایجاد کنید تا فشار روی مفاصل را کاهش دهید، مانند استفاده از صندلی چرخان یا میز مناسب.
در چه صورت باید به پزشک ارتوپدی اطلاع دهیم؟
لازم به ذکر است که اگر علائم و نشانه‌های آرتروز را در خود می‌بینید، با یک متخصص ارتوپدی خوب مشاوره‌ای داشته باشید. آیا این علائم را می‌شناسید؟
نشانه‌ها و علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- درد، تورم و سفتی در یک و یا چند مفصل
- درد و سفتی مفاصل در صبح که بیش از یک ساعت طول بکشد.
- درد و سفتی مفاصل که با تحرک بدتر شود و با فعالیت بدنی بهبود می‌یابد.
- کاهش یافتن دامنه حرکتی
علائم اولیه استئوآرتریت درد متناوب همراه با فعالیت شدید است. با گذشت زمان، درد اغلب وجود دارد.
سؤالات متداول
-
آیا ژنتیک تأثیری در ابتلا به آرتروز در زنان دارد؟
ممکن است ژنتیک در بروز استئوآرتریت در زنان تأثیرگذار باشد. به ویژه، OA دست و زانو پیوندهای ژنتیکی خاصی دارند. -
آیا آرتروز درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای آرتریت وجود ندارد، اما تشخیص زودهنگام و برنامه درمانی می‌تواند آسیب و درد مفاصل را به حداقل برساند. اگر از علائم آرتریت رنج می‌برید، فوراً به متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید. -
در طول زندگی یک زن چه زمانی سطح هورمون‌های بدن تغییر می‌کنند؟
در مواقع قاعدگی، بارداری، پس از زایمان، شیردهی، یائسگی و سندرم پلی‌کیستیک می‌توان بیان کرد که سطح هورمون‌های زنان دچار تغییر می‌شود. همچنین زنانی که داروهای هورمونی و بارداری مصرف می‌کنند، با تغییرات هورمونی در بدن خود روبرو می‌شوند.
