آرتروز کمر و ستون فقرات: علت اصلی و علائم | درمان قطعی + ورزشها

چکیده مطلب

آیا شما هم دچار درد کمر شده‌اید و دلیل آن را نمی‌دانید؟
این درد می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد که یکی از آنها، آرتروز ستون فقرات است.
علائم و نشانه‌های این عارضه کدام‌اند؟
آیا ممکن است تا به این بیماری دچار شده باشید؟ در این صورت چه اقداماتی برای تشخیص و درمان آن انجام می‌شوند؟
در این مطلب با دکتر محمدعلی اخوت پور همراه باشید تا علاوه بر به دست آوردن پاسخ این سوالات، راهکارهایی برای کاهش علائم استئوآرتریت کمر و 10 ورزش موثر برای آن را مطالعه نمایید.

استئوآرتریت ستون فقرات چیست؟

آرتریت ستون فقرات (Spinal Osteoarthritis) عارضه‌ای است که به دنبال از بین رفتن غضروف مفصل در نتیجه ساییدگی، پیری، آسیب یا استفاده نادرست رخ می‌دهد.
استئوآرتریت ستون فقرات، مفاصل فاست مهره‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد که بدن را قادر به خم شدن و یا چرخیدن می‌کند.
با از بین رفتن این مفاصل غضروف ممکن است ملتهب شود و در نهایت شروع به جدا شدن از سطوح مفصلی کند.

علائم آرتروز ستون فقرات

به طور کلی علائم این عارضه التهاب، تورم، درد و سفتی در مفاصلی است که درگیر می‌شوند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1. درد، حساسیت یا بی حسی در گردن
2. کمردردی که به باسن یا ران گسترش می‌یابد.
3. درد یا حساسیت در شانه‌ها، لگن، زانو یا پاشنه پا
4. ضعف یا بی حسی در پاها یا بازوها
5. مشکل در خم شدن یا راه رفتن و کاهش دامنه حرکتی
6. تغییر شکل ستون فقرات

آرتروز ستون فقرات چگونه تشخیص داده می‌شود؟

متخصص ارتوپدی در ابتدا به بررسی سابقه پزشکی شما و معاینه فیزیکی می‌پردازد. همچنین برای بررسی دقیق‌تر و رد برخی دیگر از موارد مشابه ممکن است توصیه به انجام اقدامات زیر کند:

1. عکسبرداری با اشعه ایکس

   از این روش برای تشخیص آسیب‌های استخوانی، تحلیل غضروف یا دیسک کمر و خارهای استخوانی استفاده می‌شود. البته باید گفت که آسیب غضروف در مراحل اولیه بیماری با این روش نشان داده نمی‌شود.

2. اسکن استخوان میلوگرام

   این آزمایش با تزریق مایع رنگی به ستون فقرات انجام می‌شود.

3. سی تی اسکن

   این تصویر برداری می‌تواند تصاویری با وضوح بسیار بالا از ستون فقرات را به پزشک ارائه دهد.

4. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

   در این آزمایش از امواج رادیویی برای بررسی ستون فقرات استفاده می‌شود. ام آر آی همچنین می‌تواند هرگونه تومور نخاعی و یا فتق دیسک کمر که سبب فشرده شده ریشه‌های عصبی و کمر درد می‌شود را با دقت بالایی که دارد، تشخیص دهد.

روشهای درمان آرتروز ستون فقرات

به طور کلی آرتریت عارضه‌ای است که درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما یک متخصص ارتوپدی در صورت تشخیص این بیماری، به خوبی می‌تواند با استفاده از روش‌های متنوعی به کنترل علائم کمک کند.

1. درمانهای اولیه

   روشهای زیر می‌توانند به رفع علائم خفیف آرتریت کمک کنند:

   • استراحت

     معمولا درد متوسط تا شدید کمر، نشان دهنده این است که عضلات اطراف آن نیاز به استراحت دارند. بهتر است در صورت دچار شدن به این درد، استراحت کرده روی تشک نرمی بخوابید.

   • سرما درمانی

     گذاشتن یخ روی کمر خود به مدت 15 دقیقه می‌تواند تورم را کاهش داده و سبب تسکین درد شود.

   • گرما درمانی

     برای کاهش تورم و درد می‌توانید از یک پد گرم به مدت چند دقیقه روی کمر خود کمک بگیرید. این کار را زمانی انجام دهید که بیش از 2 یا 3 روز دچار درد کمر شده‌اید.

   • استفاده از برخی ابزار محافظتی

     بعضی از ابزارها و تجهیزات ارتوپدی می‌توانند برای کمک به تثبیت ناحیه مورد نظر استفاده شوند. از جمله این موارد می‌توان به بریس کمر، تشک محکم و حمایت کننده ستون فقرات، بالش خواب مجهزتر، واکر و ... اشاره نمود.

2. دارو درمانی

   برخی از داروها مانند داروهای ضد روماتیسمی می‌توانند پیشرفت آرتریت را کاهش دهند. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDs) می‌توانند درد را تسکین دهند و به کاهش التهاب کمک کنند.

3. تزریق درمانی

   از روش‌های زیر نیز برای کاهش تورم و درد ناشی از این بیماری کمک گرفته می‌شوند:

   • تزریق اپیدورال

     این داروی قدرتمند به طور مستقیم به بافت دچار آرتروز تزریق می‌شود.

   • تزریق در مفاصل فاست

     یکی از روشهای رایجی که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد، تزریق در مفاصل فاست می‌باشد. در این روش یک داروی بی حسی موضعی که معمولا داروی استروئیدی است، به طور مستقیم به مفصل فرسوده تزریق می‌گردد.
     این روش با دو هدف همراه است. یکی اینکه آرتروز در مفصل فاست تشخیص داده شود و دیگری اینکه التهاب و درد به طور قابل توجهی تا ماه‌ها از بین بروند.

4. فیزیوتراپی ستون فقرات

   فیزیوتراپی می‌تواند دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری فرد را بهبود بخشد و در عین حال قدرت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها را تقویت کند. در ادامه شما را با برخی از روش‌های فیزیوتراپی رایج برای بهبود این عارضه آشنا می‌کنیم:

   • ماساژ درمانی

     ماساژ درمانی یکی از روش‌های موثری است که می‌تواند به رفع علائم مزمن و دردهای شدید ناشی از این بیماری کمک کند. این روش با افزایش گردش خون، می‌تواند گرفتگی عضلانی را نیز کاهش دهد. توجه داشته باشید که این کار حتما باید توسط پزشک صورت گیرد.

   • تحریک الکتریکی عصب

     در این روش از دستگاهی استفاده می‌شود تا جریان‌های الکتریکی به اعصاب کمر فرستاده شوند. این جریان در ابتدا با ولتاژ پایین آغاز شده و اگر نیاز باشد، پالس‌های الکتریکی آن افزایش داده می‌شوند. این روش به خوبی قادر به کاهش درد کمر خواهد بود.

   • شاک ویو تراپی

     در این روش از امواج خاصی برای کنترل فشار روی ستون فقرات استفاده می‌شود. این امواج با افزایش گردش خون در کمر، تاثیر کنترل شده‌ای بر بافت آن دارند.

   • مگنت تراپی

     یکی دیگر از روش‌های موثر برای کاهش درد و تورم ناشی از آتریت ستون فقرات، مگنت تراپی بوده که با افزایش گردش خون در ناحیه مورد نظر می‌تواند بسیار موثر باشد.

5. جراحی

   در صورتی که روش‌های محافظه کارانه‌تر قادر به برقراری تسکین پایداری نبودند و استئوآرتریت موجب بی ثباتی ستون فقرات و تاثیر بر اعصاب آن داشت، جراحی توصیه می‌شود. روش‌های جراحی برای درمان این عارضه عبارت‌اند از:

   • لامینکتومی

     روشی که در آن لامینای مهره‌های آسیب‌دیده (بخشی از قوس مهره‌ای که سقف کانال نخاعی را تشکیل می‌دهد)، برداشته یا بریده شده تا کانال نخاعی عریض شود و فضای بیشتری برای اعصاب نخاعی ایجاد گردد.

   • همجوشی ستون فقرات

     یک تکنیک جراحی که در آن یک یا چند مهره ستون فقرات به یکدیگر متصل می‌شوند تا از حرکت آنها در مقابل یکدیگر جلوگیری کنند که این کار با پیوند استخوان انجام می‌شود. مواد پیوند به عنوان یک محیط اتصال عمل می‌کنند و همچنین به حفظ ارتفاع طبیعی دیسک کمک می‌کنند.

ورزش برای آرتروز کمر

تقویت عضلات کمر به خوبی می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. در ادامه شما را با برخی از تمرین‌های موثر برای جلوگیری از تشدید علائم ناشی از این آرتروز آشنا می‌کنیم:

1. لغزش روی دیوار

   

   • در حالت ایستاده کمر خود را به دیوار بچسبانید.
   • سپس طوری پایین بروید که به حالت نشسته روی یک صندلی قرار بگیرید.
   • بعد از چند ثانیه به آرامی به سمت بالا برگردید.

2. چرخش دایره ای دستان

   

   • بایستید و دست‌های خود را کاملا از هم به طرفین باز کنید.
   • تا جایی که می‌توانید دست‌های خود را به شکل دایره‌های کوچکی بچرخانید.

3. دور کردن زانوها از هم

   

   • به پهلو دراز کشیده و یکی از دست‌های خود را زیر سرتان قرار دهید.
   • دست دیگر را روی شکم خود بگذارید.
   • زانوهایتان را بدون اینکه کمر شما تکان بخورد، از هم دور نمایید.
   • بعد از 5 ثانیه به حال قبلی برگردید.
   • 10 بار این حرکت را تکرار کنید.

4. کشش پا

   

   • روی زمین دراز کشیده و دست‌های خود را کنار بدنتان قرار دهید.
   • یکی از زانوهایتان را خم کنید، به طوری که پاشنه پای شما روی زمین قرار بگیرد.
   • سعی کنید تا پاشنه پا را به باسن خود نزدیک کنید.
   • در ادامه پای دیگر شما که صاف است را تا جایی که قادر هستید، بکشید.
   • توجه داشته باشید که بخش پایین کمر و سر سما باید در شرایط ثابتی قرار داشته باشند.

5. زانوی 90 درجه

   

   • روی کمر خود دراز بکشید.
   • پای خود را صاف کنید.
   • سپس یکی از پاها را از زانو به طرف شکم خود خم نمایید و 5 ثانیه این شرایط را نگه دارید.
   • در ادامه این حرکت را با پای دیگر خود انجام دهید.
   • تکرار 10 مرتبه

6. کشش دو پا در شکم

   

   • روی زمین دراز کشیده و زیر سر خود بالشی را قرار دهید.
   • پاشنه پای خود را طوری به باسن نزدیک کنید که زانو های شما به کمک دستانتان به سمت شکم آورده شده باشند.
   • 10 ثانیه این شرایط را نگه دارید و سپس به حالت قبلی بازگردید.
   • 10 مرتبه تکرار

7. حرکت تعادلی دست و پای مخالف

   

   • روی شکم خود دراز بکشید و پیشانی خود را روی زمین بگذارید.
   • دست‌های خود را به صورت مستقیم قرار دهید، طوری که کف دست‌ها به سمت زمین باشد.
   • سپس دست راست خود را همزمان با پای چپ خود تا جایی که می‌توانید به سمت بالا ببرید.
   • این حرکت را با دست چپ و پای راست خود انجام دهید.
   • تکرار این حرکت 5 مرتبه

8. چرخش زانوها به طرفین

   

   • روی سطح صافی دراز بکشید.
   • زانوهای خود را خم کنید، طوری که کف پاها روی زمین قرار داشته باشید.
   • دست‌های خود را به طرفین باز کنید.
   • سپس هر دو زانوی خود را با هم به طرف چپ بکشید.
   • به حالت ابتدایی برگردید و سپس هر دو زانوی خود را به طرف راست بکشید.

9. لمس انگشتان دست و پا

   

   • بایستید و به طرف جلو خم شوید به طوری که دست‌های شما نوک انگشتان پایتان را خم کند.
   • سپس کمر خود را صاف نمایید.
   • تکرار 15 مرتبه

عوارض عدم درمان آرتروز ستون فقرات

توجه داشته باشید که علائم این عارضه را نادیده نگیرید، زیرا یک بیماری پیشرونده می‌باشند و نشانه‌های آن می‌توانند به مرور زمان تشدید پیدا کرده و برتر شوند.
شاید در ابتدا افراد با علائم خفیفی روبرو باشند، اما عدم درمان این عارضه می‌تواند به مرور سبب اختلال در روند زندگی و بروز ناتوانی در طولانی مدت شود.

چگونه به کاهش علائم آرتریت کمر خود کمک کنم؟

موارد زیر می‌توانند به کاهش علائم آرتریت کمر کمک کنند:

1. وزن خود را در شرایط متعادلی نگه دارید.
2. پیروی از یک رژیم غذایی سالم، از جمله غذاهایی که التهاب را کاهش می‌دهند.
3. از سیگار کشیدن و استعمال دخانیات پرهیز کنید.
4. فعالیت بدنی منظمی داشته باشید، این کار به کاهش درد کمک کرده و بر کیفیت زندگی اثر مستقیمی دارد.
5. کفش‌های مناسب بپوشید.
6. از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید.

سوالات متداول

1. اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) چیست؟

   اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) نوعی آرتریت است که باعث التهاب مفاصل ساکروایلیاک و مفاصل ستون فقرات کمری می‌شود. همچنین اغلب مفاصل ران و سایر مفاصل محیطی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. AS معمولاً بین سنین نوجوانی و 40 سالگی ایجاد می‌شود. با گذشت زمان، التهاب مزمن ستون فقرات می‌تواند منجر به پیوند یا همجوشی مهره‌ها شود، فرآیندی که به آن انکیلوز گفته می‌شود که به نوبه خود می‌تواند بر تحرک ستون فقرات تأثیر بگذارد.

2. چه مواردی ریسک دریافت آرتروز کمر را افزایش می‌دهند؟

   عوامل زیر می‌توانند ریسک دریافت این بیماری را بیشتر کنند:
   • سن: معمولا افراد بالای 45 سال بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
   • جنسیت: خانم‌ها بیشتر از آقایان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
   • آسیب دیدگی: آسیب‌های شغلی، تصادف و ... می‌توانند در بروز این بیماری تاثیر داشته باشند.
   • ژنتیک: ممکن است تا به صورت ارثی بدشکی‌های مفاصل و حتی وجود نقص در غضروف‌ها به افراد منتقل شود.
   • داشتن اضافه وزن: اضافه وزن بیش از حد می‌تواند به مفاصل فشار زیادی وارد کند.

3. رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به آرتروز کمر کدام است؟

   داشتن یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند به کاهش و درمان علائم آرتروز کمک نماید. بهتر است تا از مکمل‌هایی از جمله اسید چرب امگا 3، ویتامین E، ویتامین D و سلنیوم استفاده شود.

4. چه افرادی بیش از دیگران در معرض ابتلا به آتروز ستون فقرات قرار دارند؟

   به طور معمول این بیماری با افزایش سن بروز می‌کند. افراد در سنین پایین‌تر اگر دچار تروما و ضربه شوند و یا دارای نقص ژنتیکی غضروف مفصلی باشند، ممکن است به این بیماری دچار شوند.
   با توجه به بررسی‌های صورت گرفته، در سنین پایین 45 آقایان بیشتر به استئوآرتریت دچار شده، این در حالی است که با افزایش سن بروز این بیماری در خانم‌ها بیشتر خواهد شد.

5. تاثیر ورزش بر بهبود علائم آرتروز کمر چگونه است؟

   ورزش سبب بهبود دامنه حرکتی و انعطاف پذیری ستون فقرات می‌گردد. برخی از تمرینات سبک مانند پیاده روی، حرکات کششی سبک در زمان شروع انجام تمرینات می‌توانند در سالم و فعال ماندن بدن نقش موثری داشته باشند.

6. علل ایجاد آرتروز کمر کدام‌اند؟

   ژنتیک، افزایش وزن، افزایش سن و آسیب دیدگی ستون مهره‌های می‌توانند از مواردی باشند که سبب بروز این عارضه می‌گردند.